Voor mensen die werken in cruciale sectoren als onderwijs, zorg en politie wordt het steeds lastiger in Amsterdam een passende woning te vinden. In het basisonderwijs draagt dit bij aan groeiende personeelstekorten. De leraren- en schoolleiderstekorten in het Amsterdamse primair onderwijs zijn per 1 oktober 2023 verder opgelopen naar 18,6% (937 fte). De Amsterdamse Lerarenagenda 2023-2027 schetst een uitgebreid palet aan lopende aanpakken deze trend te keren. De lastige woonsituatie voor leraren staat centraal in dit onderzoek getiteld ‘Voorbij het lerarentekort. Wonen en werken in een ongelijke stad’ In dit magazine, dat zowel als regulier als als digitaal magazine te lezen is, presenteren we de uitkomsten van kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar woonsituatie van Amsterdamse basisschoolleraren.
MULTIFILE
Tijdens een gesprek met een bestuurder hoorde ik over een directeur die pionierswerk aan het verrichten was in de Flevopolder om de basisschool draaiende te houden. Geboeid door haar verhaal heb ik contact gelegd met de directeur Rolf Tuinman van basisschool De Kring in Lelystad. Dat er een groot lerarentekort is in het basisonderwijs, is al langer een gegeven. De oplossing die hij tot stand heeft gebracht is inspirerend.
“Inclusief onderwijs is een goed idee, maar ik kan dat niet”, is een veelgehoorde uitspraak van leraren. Vaak wordt deze uitspraak gevolgd door: “Ik heb de kennis niet.” Beginnende (maar ook ervaren) leraren schieten nogal eens tekort. De Onderwijsraad herkent dit en stelt vast dat er naast een kwantitatief lerarentekort ook sprake is van een kwalitatief lerarentekort, deels veroorzaakt doordat leraren tijdens hun opleiding te weinig worden voorbereid op het omgaan met de complexe werkelijkheid van het onderwijs. In dit artikel doen wij aanbevelingen om te komen tot inclusiever opleiden.
Er zijn manieren om met behulp van moderne technologie, namelijk chatbots, startende docenten te ondersteunen in de eerste jaren van hun werk. Deze veelbelovende mogelijkheid willen we in de praktijk verkennen en beproeven. Begeleiding van startende docenten op de scholen staat onder druk door het lerarentekort. Startende docenten staan regelmatig voor de uitdaging om zelf te zoeken naar aanvullende kennis over lastige situaties die ze tegenkomen zoals: orde houden in de klas en motiveren van leerlingen. Omdat adequate begeleiding niet altijd voorhanden is willen we onderzoeken of een chatbot voor startende docenten op het gebied van pedagogisch-didactische vaardigheden een bijdrage kan leveren in de begeleiding van startende docenten. Vragen waar we antwoord op willen krijgen zijn: Naar welke kennis zijn startende docenten op zoek en welke formuleringen gebruiken startende docenten om hulp te vragen? Om dit project te kunnen uitvoeren is een consortium van meerdere partijen gecreëerd omdat voor het ontwikkelen van een chatbot kennis en expertise uit verschillende domeinen nodig is zoals onderwijskunde, Conversational Interfaces en ICT. Dit consortium bestaat uit de lerarenopleiding van de Hogeschool Utrecht, twee opleidingsscholen in de regio en Helpr. Dit project levert als eindproduct een werkende versie van een chatbot voor startende docenten in het VO op het gebied van pedagogisch-didactische vragen en een evaluatie onder zowel begeleiders/coaches en startende docenten inzake de ervaring met deze chatbot. Na dit project wordt besloten om wel of niet door te gaan met het doorontwikkelen van deze chatbot en deze breed in de praktijk in te zetten voor ondersteuning van startende docenten in het VO en mogelijk ook in het primair en hoger onderwijs.
De kwaliteit van ons onderwijs wordt bedreigd door lerarentekorten en een hoge werkdruk. Steeds vaker zoeken ouders voor hun kinderen toevlucht bij bijlessen, examentrainingen en andere vormen van ondersteunend onderwijs. Ongelijke kansen onder leerlingen nemen toe. Explor Onderwijs gelooft in een verandering bottom-up. Om die reden wil het bedrijf kijken naar de haalbaarheid om een gemeenschap op te zetten van docenten en andere stakeholders. Hierbij kan middels co-creatie bijdragen geleverd worden aan een sterke kennisbasis en metadatering dat aansluit op het curriculum. Dit is nodig om kwalitatieve, nieuwe ICT-maatwerktoepassingen te ontwikkelen voor het voortgezet onderwijs. Helpmijslagen.nl is een eerste toepassing.
In een context van groeiend lerarentekort gecombineerd met vroegtijdige uitval van startende leraren, vormen de praktijkvragen van startende leraren, die als bevoegde beginnende leraren werken of als zij-instromer studeren, aanleiding voor voorgesteld project 'Goed beginnen met gedrag'. Deze vragen richten zich op ondersteuning hoe in de klas om te gaan met gedrag van leerlingen en op het vormgeven van klassenmanagement. Daarnaast heeft deze groep behoefte aan samen leren en aan feedback van experts en collega's. In het voorgestelde project werken het Windesheim-lectoraat ' Betekenisvolle en inclusieve leeromgevingen', het NHL Stenden-lectoraat 'Vitale vakdidactiek' en de pabo van de Windesheim Lerarenopleiding Basisonderwijs via Zij-instroom voor primair onderwijs samen met vijf schoolbesturen in Zwolle, Almere en Assen aan de volgende onderzoeksvraag: 'In hoeverre kan deelname aan Lesson Study (LS) een positieve bijdrage leveren aan het ondersteunen van startende leraren bij klassenmanagement- en gedragsvraagstukken?' LS is een aanpak waarin kleine lerarenteams collaboratief actiiviteiten ontwerpen, deze live uitvoeren, observeren, nabespreken, herontwerpen, waarna de cyclus zich herhaalt. Doelstelling van het project is om via LS gericht op klassenmanagement- en gedragsvraagstukken nieuwe kennis te verwerven over het hierin ondersteunen van startende leraren. Leraren en schoolbesturen kunnen deze kennis inzetten enerzijds in het dagelijks handelen in de klas en anderzijds in de inductie- en begeleidingstrajecten voor startende leraren georganiseerd door de scholen. Via de werkveld- en onderzoekspartners komt de kennis ten goede aan een breder werkveld en aan het onderwijs binnen en buiten de twee betrokken hogescholen. De beoogde resultaten van het project zijn: 1) een LS-aanpak voor startende leraren gericht op klassenmanagement- en gedragsvraagstukken, 2) kennis van successen en problemen bij implementatie van de LS-aanpak, 3) inzicht in de ervaren opbrengsten van de LS-aanpak, en 4) deelnemende starters voelen zich ondersteund en hebben kennisgemaakt met een aanpak die ze in hun verdere loopbaan kunnen blijven toepassen.
