Als iets kenmerkend is voor onze tijd, is het wel dat er veel verandert en dat die ontwikkelingen snel gaan. Als je alle rapporten samenvat, kun je zeggen dat er drie grote veranderingen zichtbaar zijn:
1. de betrokkenheid bij kerk en christelijk geloof neemt af in Nederland (minder mensen zijn christen en van hen zijn weer minder mensen actief christen);
2. de christelijke traditie in Nederland verandert (evangelicalisering, charismatisering, ‘subjectivering’, verdwijnen van vrijzinnigheid, vanzelfsprekende oecumene, migrantenchristenen);
3. er is sprake van de opkomst van een buitenkerkelijke religiositeit.
Veranderingen zorgen vaak voor onzekerheid. Mensen verliezen hun houvast in de omgeving. Daardoor worden zij op zichzelf teruggeworpen. Laat-moderne mensen zijn voortdurend aan het nadenken over zichzelf. Als er nog stabiliteit te vinden is, moeten zij die op de een of andere manier in zichzelf vinden. Juist het afbrokkelen van zekerheden buiten ons zorgt ervoor dat veel mensen tegenwoordig geïnteresseerd zijn in ‘spiritualiteit’ – hoe moeilijk dat woord ook te definiëren is.
