Ouderen die thuiszorg ontvangen hebben een verhoogd risico op ondervoeding. Minstens 11 procent van de thuiswonende ouderen is ondervoed en bij ouderen die thuiszorg ontvangen ligt dit percentage zelfs op 35 procent. Ondervoeding heeft ernstige gevolgen voor de gezondheidstoestand, zelfredzaamheid en kwaliteit van leven van ouderen. Risicofactoren kunnen zowel somatisch, sociaal of psychisch van aard zijn.
Ondervoeding bij thuiswonende ouderen komt vaak voor en wordt meestal niet op tijd gesignaleerd. Gemiddeld is één op de drie tot vier zorgvragers in Nederland ondervoed. In verpleeghuizen is 15% ondervoed, in ziekenhuizen is dit 25% en binnen de thuiszorg leidt zo’n 33% van de ouderen aan ondervoeding. Jaarlijks overlijden er rond de 400 mensen aan de directe gevolgen van ondervoeding en de geschatte kosten bedragen zo’n 1,8 miljard euro per jaar (Stuurgroep Ondervoeding, n.d.a). De verwachting is dat dit met de jaren alleen maar toe zal nemen, omdat ouderen steeds langer thuis blijven wonen. De kwetsbaarheid neemt toe en ondervoeding is daarbij een belangrijke factor. Ondervoeding wordt, zelfs wanneer er zorg is, meestal niet herkend.
Dit najaar zijn de langverwachte nieuwe consensuscriteria voor hetvaststellen van ondervoeding en sarcopenie gepresenteerd. Het gaatom de internationale criteria voor de diagnose van ondervoeding ende herziene Europese consensus over de sarcopenie-definitie en decriteria voor diagnose. Beide worden internationaal gedragen en zullen wereldwijd worden aanbevolen als de nieuwe standaard
Mensen met dysfagie kunnen grotendeels alleen gepureerd voedsel eten. Ouderen met deze aandoening hebben door hun beperking en doordat gepureerd voedsel niet aantrekkelijk is, een grotere kans op ondervoeding. 3D food printen is een technologie die op het gebied van de presentatie van voedsel een bijdrage kan leveren aan de eetbeleving van deze groep mensen. De zorg heeft interesse om te weten wat de impact is van deze technologie, zodat zij kunnen beslissen er in te investeren, echter zijn nog weinig onderzoeken die daar iets over kunnen zeggen. Deze subsidie aanvraag is bedoeld om een reële praktische proef uit te voeren met mensen met kauw- en slikproblemen (n=20), bij/ in enkele zorginstanties, waarbij het beoogde doel is om de impact en haalbaarheid te testen van 3D food printen in de zorg. Tijdens het project wordt het netwerk met zorgpartners uit de keten vergroot en kan er mogelijk een Raak Publiek aanvraag worden voorbereid.
Ouderen worden steeds ouder en wonen steeds langer thuis. Een goede voedingstoestand, en de keuze van de juiste eiwitrijke voedingsproducten, dragen bij aan behoud van gezondheid en vitaliteit van thuiswonende ouderen. Uit eerder onderzoek is bekend dat enerzijds de eiwitbehoefte van ouderen verhoogd is, terwijl anderzijds de eiwitinname van thuiswonende ouderen veelal insufficiënt is. Bovendien hebben ouderen onvoldoende kennis over het belang van eiwit voor het behoud van hun vitaliteit. Bij ouderen is daarom onvoldoende bewustzijn dat zij, door voldoende eiwitten te eten, zélf een bijdrage kunnen leveren aan een gezonde en vitale oude dag. Zowel gezondheidsprofessionals als voedingsmiddelenbedrijven zijn zich bewust van de belangrijke rol van eiwit. Deze boodschap heeft de oudere consument echter nog niet bereikt. Intussen zijn voedingsmiddelenbedrijven wel al bezig hun assortiment aan te passen aan de verhoogde eiwitbehoefte van ouderen. Middels dit subsidievoorstel wordt in kaart gebracht wíe de oudere burger is die extra eiwit nodig heeft, welke kennis hij heeft en welke kennislacunes er nog zijn, aan welke informatie en aan welke producten hij behoefte heeft, en via welke communicatiekanalen hij het best geïnformeerd kan worden. Parallel hieraan wordt met producenten en oudere consumenten getest welke producten het best passen bij ‘de eiwitrijke keuze’. In dit onderzoek combineren HAN en HAS Hogeschool hun complementaire disciplines: Voeding & Diëtetiek (HAN) en Marketing & Communicatie (HAS) en werken samen met het voedingsmiddelenbedrijfsleven aan het oplossen van een concreet probleem. Nieuwe communicatiestrategieën worden ontworpen en getoetst om de oudere consument meer bewust te maken van het belang van eiwit. Resultaten worden gedissemineerd via kanalen zoals Platform Patiënt en Voeding, KBO-PCOB, het Voedingscentrum en de Stuurgroep Ondervoeding.
In Nederland zijn tienduizenden mensen die leven met dementie ondervoed. Het merendeel van deze mensen woont thuis. Ondervoeding leidt tot gezondheidsproblemen, een sneller ziekteverloop, eerdere opname in een verpleeghuis en een toename van ziekenhuisbehandelingen. Voedingsinterventies zouden op maat ingezet moeten worden, rekening houdend met persoonlijke wensen en behoeften van de personen met dementie en hun omgeving. Het KIEM-hbo project “COOK3R” onderzoekt hoe zelfstandig wonende mensen met (beginnende) dementie en hun omgeving zo goed mogelijk kunnen worden ondersteund bij het bereiden van warme, gebalanceerde maaltijden. Hiertoe wordt een slimme, interactieve kookplaat (de COOK3R) ontwikkeld, die hen op een ‘empathische’ manier bij het kookproces begeleidt. De COOK3R zich kan aanpassen aan en anticiperen op de persoonlijke wensen en behoeften van de diverse groep gebruikers bij het koken. De COOK3R kan op deze manier bijdragen aan het tegengaan van ondervoeding van mensen met (beginnende) dementie, hun zelfredzaamheid vergroten en zorgprofessionals en mantelzorgers ontlasten bij hun zorgtaak voor deze kwetsbare doelgroep. Het onderzoeksdesign is gebaseerd op het conceptueel kader voor het verrichten van onderzoek naar een empathische woonomgeving: In een vier-stappenproces worden (1) de behoeften van de doelgroep verkend, deze worden (2) vertaald naar passende ontwerp-strategieën om vervolgens in een proces van co-creatie met de doelgroep, mantelzorgers en zorgprofessionals te worden (3) verwerkt tot een experimenteel prototype van de COOK3R. Dit prototype wordt ten slotte (4) gevalideerd in de dagelijkse praktijk. In deze fase wordt nagegaan of het systeem technisch functioneert en aansluit bij de eerder geformuleerde behoeften van de doelgroep. De opgedane inzichten worden direct gebruikt om handreikingen te doen voor de ontwikkeling van hulpmiddelen bij voedselbereiding voor mensen met (beginnende) dementie in de thuissituatie. Hierdoor draagt het project bij aan het verbeteren van hun kwaliteit van leven en het verminderen van de zorglast voor deze groep.
