We leven in een uiterst complexe wereld en er moet dus goed nagedacht worden over hoe we studenten opleiden om te kunnen omgaan met deze complexiteit. Daarnaast moeten we als pedagogen en docenten ook de complexiteit van ons eigen werkveld erkennen. Dit vraagt om een houding die reflectie en afweging benadrukt. In dit hoofdstuk zal ik daarom verkennen hoe complexiteit een rol speelt in de onderwijspraktijk, teneinde mijn visie uiteen te zetten over wat goed onderwijs zou moeten zijn.
Mijn stelling is dat normatieve professionalisering, in ons geval de professionalisering van leraren, een vorm is van levensbeschouwelijke vorming. Dat geldt zowel voor de professionalisering in de initiële opleidingen als voor de voortgaande ontwikkeling als professional in het onderwijs. Ik ga daarbij uit van een brede opvatting van levensbeschouwelijke vorming, waarbij het bij levensbeschouwing in een variant op de definitie van Brümmer, gaat om: ‘het totale complex van normen, idealen en eschatologische verwachtingen in het licht waarvan iemand zijn levenshouding richt en beoordeelt; een complex dat in zekere mate innerlijke consistentie vertoont en dat in zekere mate wordt geïntegreerd door eengrondovertuiging die eraan ten grondslag ligt’ (variant op Brümmer, 1975, 131-132) Bij een levensbeschouwing hoeft het in deze opvatting niet per se en primair te gaan om een gearticuleerde levensvisie, geworteld in een seculiere of religieuze traditie. Dat kan wel, maar hoeft niet en moet al helemaal niet als vanzelfsprekend worden voorondersteld. In het verlengde daarvan gaat het bij vorming dan ook om meer dan socialisatie en enculturatie. Het is de relatie tussen de begrippen Levensbeschouwelijke vorming, en hun relatie tot normatieve professionalisering, waar het in deze rede over gaat. Het verbinden van Levensbeschouwelijke vorming en Normatieve professionalisering, waarbij de laatste een concretisering van de eerste is, ervaar ik als een spannende onderneming en voor het opleiden van leraren staat er daarmee ook veel op het spel. Ik wil in deze openbare les deze verbinding graag nader verkennen.
Co-teachers verzorgen samen onderwijs aan een groep leerlingen die aan hun zorg zijn toevertrouwd. Uit het promotieonderzoek van Dian Fluijt (docent en projectleider bij het Seminarium voor Orthopedagogiek en onderzoeker bij het Lectoraat Normative Professionalisering) blijkt dat co-teaching een effectieve wijze kan zijn om les te geven aan een hyperdiverse groep en tegelijkertijd tegemoet komt aan de behoefte aan meer handen voor de klas. Uit het onderzoek van Dian blijkt dat een klein netwerk van intensief samenwerkende leraren (co-teaching team) in staat is tot duurzame onderwijsinnovatie, waarvan zowel leerlingen als leraren kunnen profiteren. Het welbevinden van zowel leerlingen als leraren in een co-teaching groep groeit, omdat leerlingen meer aandacht krijgen en leraren hun verantwoordelijkheid kunnen delen. Leerlingen in een co-teaching groep presteren over het algemeen beter. Professionalisering op het gebied van co-teaching, gericht op het verkennen van eigen en gezamenlijke normen, waarden en overtuigingen van co-teachers, het leren om samen goed les te geven en het leren om goed samen te werken, is voorwaarde om co-teaching goed uit te kunnen voeren.
Naast kennis en vaardigheden draait professionaliteit om bewustwording van de persoonlijke waarden die professionele besluitvorming beïnvloeden. Inzicht in persoonlijke waarden is bepalend voor de kwaliteit van het professionele handelen. Praktijkgericht en biografisch onderzoekt leidt tot ondersteuning van dit bewustwordingsproces. Doel Het doel van dit onderzoek is om de persoonlijke drijfveren van studenten en beroepskrachten boven water te krijgen. We ontwikkelen daarvoor verschillende instrumenten die bijdragen om de dieperliggende motivaties te articuleren en bewust te maken. De focus is gericht op de morele bewustwording als onderdeel van de persoonlijke levensoriëntatie. We ontwikkelen bruikbare instrumenten om de normen en waarden van studenten en beroepskrachten in kaart te brengen en te analyseren. We ontwikkelen tools en werkvormen die studenten en beroepskrachten ondersteunen in hun zelfreflectie en hun normatieve professionalisering. Resultaten Resultaat is een narratief-biografisch onderzoeksinstrument dat aan elke studierichting aangepast kan worden. Het is een instrument dat gedurende de hele studie als voortgaande relfectie ingezet kan worden. Daarnaast heeft onderzoek in enkele analyse-instrumenten voorzien die bijdragen aan een verdiept inzicht in de onderliggende motivaties van studenten en beroepskrachten voor hun professioneel handelen. We onderscheiden zeven typologieën van studenten die studieloopbaanbegeleiders helpen effectief af te stemmen op de student om haar/zijn waarden en normen expliciet te maken. Voortgaand onderzoek en projecten leiden momenteel tot een variëteit aan didactische werkvormen, reflectietools die vaak onbewuste waardenoriëntatie bespreekbaar maken en in dialoog brengen. Theoretische onderbouwing is beschreven in het proefschrift Van der Zande, E. (2018). Life Orientation for Professionals. A Narrative Inquiry into Morality and Dialogical Competency in Professionalisation. Almere: Parthenon. Looptijd 20 november 2019 - 01 december 2023 Aanpak Dit project valt uiteen in diverse deelprojecten: - Leraar, waar sta je voor? - Didactische integratie van het narratief zelfportret in het leerteamleren
Naast kennis en vaardigheden draait professionaliteit om bewustwording van de persoonlijke waarden die professionele besluitvorming beïnvloeden. Inzicht in persoonlijke waarden is bepalend voor de kwaliteit van het professionele handelen. Praktijkgericht en biografisch onderzoekt leidt tot ondersteuning van dit bewustwordingsproces. Doel Het doel van dit onderzoek is om de persoonlijke drijfveren van studenten en beroepskrachten boven water te krijgen. We ontwikkelen daarvoor verschillende instrumenten die bijdragen om de dieperliggende motivaties te articuleren en bewust te maken. De focus is gericht op de morele bewustwording als onderdeel van de persoonlijke levensoriëntatie. We ontwikkelen bruikbare instrumenten om de normen en waarden van studenten en beroepskrachten in kaart te brengen en te analyseren. We ontwikkelen tools en werkvormen die studenten en beroepskrachten ondersteunen in hun zelfreflectie en hun normatieve professionalisering. Resultaten Resultaat is een narratief-biografisch onderzoeksinstrument dat aan elke studierichting aangepast kan worden. Het is een instrument dat gedurende de hele studie als voortgaande relfectie ingezet kan worden. Daarnaast heeft onderzoek in enkele analyse-instrumenten voorzien die bijdragen aan een verdiept inzicht in de onderliggende motivaties van studenten en beroepskrachten voor hun professioneel handelen. We onderscheiden zeven typologieën van studenten die studieloopbaanbegeleiders helpen effectief af te stemmen op de student om haar/zijn waarden en normen expliciet te maken. Voortgaand onderzoek en projecten leiden momenteel tot een variëteit aan didactische werkvormen, reflectietools die vaak onbewuste waardenoriëntatie bespreekbaar maken en in dialoog brengen. Theoretische onderbouwing is beschreven in het proefschrift Van der Zande, E. (2018). Life Orientation for Professionals. A Narrative Inquiry into Morality and Dialogical Competency in Professionalisation. Almere: Parthenon. Looptijd 20 november 2019 - 01 december 2023 Aanpak Dit project valt uiteen in diverse deelprojecten: - Leraar, waar sta je voor? - Didactische integratie van het narratief zelfportret in het leerteamleren
