Halverwege de jaren zestig van de negentiende eeuw heeft Haarlem acht bordelen met een vergunning. Tien jaar later zijn vrijwel alle eigenaren vertrokken of hebben ze tenminste hun bedrijf gesloten. Slechts één bordeel in de stad weet het vol te houden tot de invoering van het bordeelverbod rond 1900. De naam van de desbetreffende eigenaresse is Cornelia Winkelaar-Hermans (of: Moeder Kee). Dit artikel gaat in op de vraag waarom zij wel wist te overleven en de anderen niet. Daarbij heb ik gekeken naar het gemeentebeleid en de levens van de bordeelhouders in deze periode van economische groei.
Ongetwijfeld zijn er vrouwen (en mannen) die aan hun werk als pornoster of prostituee oprecht plezier beleven en het gevoel hebben daarin pas echt 'zichzelf' te kunnen zijn. Maar als dergelijke praktijken floreren op een gebrek aan zelfrespect en het onvermogen om de eigen grenzen te bepalen, is het maar zeer de vraag of 'respect voor eigen keuze' niet een eufemisme is voor onverschilligheid.
In de tweede helft van de negentiende eeuw vond er een omslag in de prostitutie plaats in middelgrote Nederlandse steden. Na een aanvankelijke bloei zou de prostitutiemarkt van vraag en aanbod in deze provinciehoofdsteden en regionale centra nagenoeg verdwijnen. Wat was de oorzaak van deze daling? In de Nederlandse historiografie worden de verklaringen voornamelijk gezocht in politieke en sociaal-culturele veranderingen. In tegenstelling tot de buitenlandse literatuur is er nauwelijks aandacht voor de impact van de moderne economische groei. Toch zal uit dit archiefonderzoek blijken dat de snelle groei van de steden, de veranderende arbeidsmarkt voor vrouwen en de uitbreiding van het openbaar vervoer wel degelijk een impact hebben op de prostitutiemarkt. Om na te gaan in hoeverre de economische invloed zich verhoud tot die van de politieke en de sociaal-culturele worden in dit artikel al deze aspecten onderzocht. Hiervoor is een grote diversiteit aan archiefbronnen noodzakelijk. Daarom zal het onderzoek zich richten op de stad Haarlem.
