Dit jaar is het vierhonderd jaar geleden dat de Franse christelijke denker Blaise Pascal (1623-1662) werd geboren, op 19 juni jl. om precies te zijn. Pascal is bekend geworden als criticus van de moderniteit, mede vanwege zijn kritiek op het rationalisme en zijn verdediging van het christelijk geloof. Vooral zijn Gedachten, een postuum uitgegeven verzameling van fragmenten, zijn wereldberoemd geworden. Veel van die fragmenten gaan over ‘rede en geloof’, maar er zitten ook tal van fragmenten tussen die over politiek gaan. Die gedachten blijken uiterst actueel.
Artikel, later uit te werken in een boek over de bijdragen die Blaise Pascal heeft geleverd aan de methodologie van de natuurwetenschappen. bevat filosofische analyse.
Reading a novel about a dying person and the people attending the dying, one can not only reflect upon the moral involvement between the literary characters depicted, but also upon the way in which the reader takes the position of a “bystander” in this scene. In two novels, The Death of Ivan Ilyich by Tolstoy and The Big Ward by the Dutch author Jacoba van Velde, this moral involvement can be interpreted as a form of “compassion”. Martha Nussbaum’s concept of “compassionate imagination” offers a perspective on the way in which the reader can be involved in this literary depiction of the dying. However, the Aristotelian criteria that Nussbaum proposes for the rational judgement of compassion and her ambitions that literature can “raise society’s floor” by developing “compassionate imagination” in readers, are difficult to apply to these specific cases. In comparing both novels, it is exactly the differences between them – the historical context and social classes depicted - that bring to light a problematic presupposition in Nussbaum, namely the a-historical universality in the compassionate involvement. A re-interpretation of one of the Aristotelian criteria for compassion leaves room for a “compassionate imagination” not based on a rational judgement but on a sense of shared vulnerability that is precisely evoked by the literary depiction of the dying.
LINK
