In het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) worden vooral voor de beroepsgerichte vakken zij-instromers ingezet als docent omdat zij actuele kennis en vaardigheden uit het werkveld hebben. Veel van deze zij-instromers verlaten het onderwijs alweer binnen drie tot vijf jaar wat bijdraagt aan het actuele lerarentekort. Inductietrajecten ondersteunen startende docenten bij de spanningen die zij ervaren in hun nieuwe beroep en kunnen zorgen voor meer welzijn en minder uitval. Deze interviewstudie heeft als vraagstelling: hoe ervaren zij-instromers staande inductietrajecten wat betreft hun beroepsidentiteitsontwikkeling, leerprocessen, passende begeleiding en co-creatie? Vier mogelijk werkzame elementen in inductietrajecten geïdentificeerd in eerder onderzoek, zijn benut als startpunt voor interviews met acht zij-instromers in het mbo. Deze elementen zijn: 1) de ontwikkeling van de beroepsidentiteit van de zij-instromer, 2) leerprocessen van volwassenen, 3) co-creatie van inductietrajecten en 4) begeleiding op maat. De interviewdata zijn thematisch geanalyseerd volgens de directed content analysis aanpak. In deze ronde tafel vragen we de deelnemers kritisch mee te kijken naar de interpretatie van de data.
MULTIFILE
Zij-instromers zijn onmisbaar. Zij hebben een belangrijk aandeel in de oplossing voor het grote lerarentekort. Een passende en structurele begeleiding van de zij-instromer is cruciaal. Ter ondersteuning van deze begeleiding is een gesprekstool voor docenten, opleiders en begeleiders ontwikkeld.
MULTIFILE
De groeiende bedrijfsomvang en duurzaamheidsuitdagingen maken een succesvolle bedrijfsovername complex. Ter ondersteuning is de regeling “duurzame bedrijfsovername” met een eerste (2019) en tweede (2022) indieningsronde in het regeerakkoord 2017 opgenomen. Fase 1 was vooral gericht op de zachte kant van agrarische bedrijfsovername en zij-instromers (= overnemer van buiten de familie). Voor fase 2 zijn vier thema’s/projecten gedestilleerd. Dit voorstel betreft 1 vd 4 projecten. Het doel van fase 2 is dat in elk van deze vier projecten het geheel aan gevormde adviezen uit alle projecten in de praktijk worden toegepast en getest. In dit project wordt het prototype bordspel ‘Om Tafel’, (analoge serious game uit fase 1) (door)ontwikkeld en gevalideerd met partners uit de praktijk. Families spelen in een veilige omgeving de veelal onbesproken aspecten en soms tegenstrijdige belangen van bedrijfsovername. De bordspeler ervaart tijdens het spelen het perspectief van andere familieleden in het overnameproces. Het project resulteert in een geconsolideerd bordspel, een basismodel en een specifieke versie voor zij-instromers, geschikt voor onderwijs en de beroepspraktijk. Onderzoeksvragen: Op welke manier kan/kunnen: • het bordspel ‘Om Tafel’ het beste doorontwikkeld worden als tool voor onderwijs, agrocoaches en voor zij-instromers? • Het bordspel ‘Om Tafel’ het beste geïntegreerd worden bij onderwijsinstellingen en de beroepspraktijk van de drie andere parallelle projecten binnen de regeling “duurzame bedrijfsovername”? • de eindproducten van alle vier bedrijfsovernameprojecten geïntegreerd worden in het onderwijs en de beroepspraktijk? Het consortium bestaat uit 4 hbo’s (penvoerder VHL, NHL Stenden, Windesheim, Hogeschool Utrecht), 2 mbo’s (Vonk College [voorheen Clusius], Terra College), agrocoaches/bedrijfsadviseurs, agrarische ondernemers, brancheorganisaties (LTO, NAJK) en de Rabobank. De hbo’s zijn leidend in de uitvoering en gebruiken andere partners om te valideren en te delen.
Bedrijfsovername is een belangrijke uitdaging voor de doorgaande ontwikkeling van agrarische familiebedrijven. De combinatie van steeds hogere bedragen, grote uitdagingen als het gaat om verduurzaming én een familiecontext met daarbij alle sociale interacties maakt het echt uitdagend. Het programma Living Labs voor Duurzame bedrijfsovername kende een eerste fase waarin de ervaringen van zes Living Labs is beschreven. In het huidige voorstel voor Fase 2 worden deze ervaringen, producten en inzichten verder doorontwikkeld voor zowel praktijktoepassing als voor het onderwijs. Dit wordt vormgegeven in 4 samenwerkende, regionaal opererende Living Labs. In voorliggend voorstel wordt de specifieke inbedding uitgewerkt van “Het Open Gesprek”. Centraal staat de vraag hoe kun je als familie een open gesprek voeren, als je allen ook emotioneel betrokken bent bij het proces? Het doel van Fase 2 is om adviezen en producten van de zes Living Labs uit Fase 1 te testen, te verrijken en toe te passen in het onderwijs en de beroepspraktijk. Het voorgestelde project kent 3 basis werkpakketten (WP-en) die ieder veelvoorkomende vormen van agrarische bedrijfsovername beschrijven, en 2 WP-en die verbinden en door ontwikkelen. WP1 richt zich op doorontwikkeling van instrumentarium die leunen op de basis ‘perspectiefwisseling’, middels het maken van een verdieping in de bedrijfslevensloop en de familiedynamiek en -verhoudingen. WP2 richt zich meer op de doorontwikkeling van het mkb familiestatuut naar een agro familiestatuut voor overnames binnen een familie met meerdere opvolgers in de agrarische sector. WP3 richt zich op het ontwikkelen van een handleiding voor matchmaking. In fase 1 zijn profielen beschreven voor zij-instromers. Deze criteria worden in dit WP verder aangescherpt voor de overdragers en overnemers in de agrarische sector om tot een goede match te kunnen komen. De twee overkoepelende WP-en over de vier bedrijfsovername projecten heen waarborgen de Verbinding (WP4) en de Doorontwikkeling naar praktijk en onderwijs (WP5).
Carriére-switchers kiezen steeds vaker voor een baan in het onderwijs. Toch halen veel starters geen onderwijsbevoegdheid en verlaten ze het onderwijs na enige tijd. Opleiders en begeleiders zoeken naar manieren van werven, selecteren, opleiden en begeleiden die goed aansluiten op de individuele behoeftes van zij-instromers, de specifieke onderwijspraktijk van de school en de certificeringseisen vanuit de opleiding.
