Een spontane taalanalyse (STA) wordt gezien als de gouden standaard voor de analyse van grammaticale problemen en het stellen van behandeldoelen bij kinderen met TOS. Logopedisten erkennen het belang van STA maar geven ook aan deze analyses weinig uit te voeren. Genoemde redenen hiervoor zijn een gebrek aan tijd, kennis en vaardigheden. Er is veel behoefte aan meer kennis over grammaticale ontwikkeling bij kinderen in de leeftijd van 7-10 jaar, het slim en snel uitvoeren van STA en het selecteren van geschikte behandeldoelen. Deze handreiking heeft als doel in deze behoefte te voorzien door kennis en vaardigheden over STA toegankelijker en beter toepasbaar te maken. Omdat logopedisten vooral veel vragen hebben over kinderen met TOS van 7-10 jaar, ligt de focus in deze handreiking op deze leeftijdsgroep. De handreiking is ontwikkeld binnen het onderzoeksproject ZINnig van het Lectoraat Logopedie van Hogeschool Utrecht.
Dit artikel beschrijft de bevindingen uit een explorerend literatuuronderzoek naar de grammaticale ontwikkeling van Nederlandstalige kinderen tussen 7 en 10 jaar met en zonder een taalontwikkelingsstoornis (TOS). De resultaten worden ook in een klinische context geplaatst, met als doel logopedisten te ondersteunen in de behandeling van grammaticale problemen bij kinderen met TOS in deze leeftijdsgroep. Grammaticale problemen zijn een kernprobleem van kinderen metTOSen behandeling van deze grammaticale problemen is daarmee een kerntaak van de logopedist. De verwervingsvolgorde van grammaticale structuren bij Nederlandstalige kinderen met een normale taalontwikkeling is redelijk duidelijk tot een leeftijd van 5 á 6 jaar. Voor oudere kinderen is dit veel minder het geval. Deze informatie is echter wel van belang om passende grammaticale behandeldoelen te kunnen selecteren en prioriteren.
Binnen de taalkunde is in de afgelopen decennia een schat aan inzichten opgedaan over de wijze waarop kinderen in de leeftijd van 4 tot 6 jaar betekenis toekennen aan zinnen met een kwantor. Helaas lijken deze resultaten niet of nauwelijks doorgedrongen te zijn in de psychologie, orthopedagogiek of praktijk van het primair onderwijs. De huidige ontwikkelingen op het gebied van sociale interactive agents (SIA’s) in combinatie met eerdere inzichten op het gebied van natural language processing (NLP), maakt dit wel mogelijk. Sterker nog, een ontwerpgerichte benadering van een dergelijke sociale interactive agent, die ik de naam Jack meegeef, vormt het ideale vertrekpunt voor verder interdisciplinair (praktijkgericht) onderzoek naar deze bouwstenen van ons logisch redeneervermogen.
