Tijdens de landelijke KVLO-studiedag basisonderwijs op 9 november 2016 werd een workshop verzorgd waarin dieper werd ingegaan op de kaders van beweegstimulering binnen het basisonderwijs. De nadruk lag op hoe het enorme potentieel rondom basisscholen en vakdocenten LO via systeemdenken en systeemveranderingen een (nog) sterkere maatschappelijke rol kan vervullen om fysieke inactiviteit en zitgedrag bij kinderen tegen te gaan en beweging te stimuleren. Dit artikel beschrijft kernelementen die tijdens deze workshop zijn behandeld en geeft indicaties hoe een integrale aanpak in de schoolomgeving, waar bewegingsonderwijs en de vakdocent LO een belangrijk onderdeel van uit maken, bij kan dragen aan actievere kinderen.
Veel leraren kennen de verschillen tussen hoogintelligente en hoogbegaafde leerlingen niet. Dit zorgt voor handelingsverlegenheid. Enerzijds bij het signaleren van de leerling, anderzijds bij het afstemmen van begeleiding op de onderwijsbehoeften en dat in de klas tot uitvoer brengen. Hoogbegaafde leerlingen die onderpresteren worden vaak niet opgemerkt of voor lastig aangezien. Als hoogbegaafdheid wel vroeg gesignaleerd wordt, duikt vaak het vooroordeel op dat hoogbegaafde leerlingen er vanzelf wel zullen komen, waardoor de juiste begeleiding niet wordt gegeven. Dit alles brengt met zich mee dat hoogbegaafde leerlingen last kunnen krijgen van demotivatie, dat ze gaan onderpresteren, zich lastig gedragen of zelfs depressief kunnen worden. In dit onderzoeksproject wordt onderzocht of serious gaming kan ondersteunen in het creëren van meer inzicht bij leraren in hoogbegaafdheid en in het effect van hun eigen gedrag in relatie tot een hoogbegaafde leerling. Zodat ze vervolgens hun pedagogisch-didactische vaardigheden met betrekking tot begeleiding van hoogbegaafde leerlingen kunnen verbeteren. Uitgangspunten zijn het vergroten van kennis over het onderwerp bij de leraar en het veranderen van attitude en gedrag door de denk- en belevingswereld van het hoogbegaafde kind te laten ervaren. Interactie en een open houding zijn belangrijke randvoorwaarden. Gaming is een methodiek voor het verbeteren van de interactie en participatie. De game als concrete tool, versterkt met een didactische handleiding, stimuleert de motivatie om te ontdekken wat onderlinge verschillen zijn. Internationaal onderzoek heeft aangetoond dat serious gaming succesvol kan worden ingezet in een educatieve, sociale setting. We beogen een serious game te ontwikkelen voor twee spelers: de leraar en de hoogbegaafde leerling. Een hoogbegaafde leerling en een leraar zoeken elk op hun eigen niveau een weg en creëren daarmee onbekende perspectieven voor hun medespeler. Het beoogde resultaat is een verbeterd inzicht in hoogbegaafdheid en onderwijsbehoeften zodat de leraar beter kan begeleiden en het onderwijs beter kan afstemmen op de onderwijsbehoeften van hoogbegaafde leerlingen.
Contextrijke schoolomgevingen bieden talrijke mogelijkheden voor sociale interactie, direct fysiek contact met de omgeving, en natuurlijke voorwerpen om te onderzoeken. SBO Arcadia is onlangs begonnen met de herinrichting van de openbare ruimte rondom de school met de aanleg van een moestuin (permacultuur). De school wil verder investeren in vergroening door de aanleg van een Tiny Forest en daarbij een tweeledige verdiepingsslag maken. Leerkrachten willen educatie in, met en over de natuur op basis van de ‘Harmony principes’ vakoverstijgend inbouwen in hun onderwijs. Het met leerkrachten ontwikkelen van een leerproces dat gebaseerd is op een diepgaand begrip van, en verbondenheid met de natuurlijke wereld zal leerlingen uitrusten met vaardigheden die ze nodig hebben om duurzamer te leven. Daarnaast wil de school de betrokkenheid van buurtbewoners vergroten door hun expertise in te zetten in vernieuwing van het onderwijsprogramma richting een community school en het onderhouden van het groen. Het team van SBO Arcadia wil hun innovatievermogen vergroten en heeft de volgende vraag bij Zuyd Hogeschool neergelegd: “Hoe kunnen de contextrijke schoolomgeving en de expertise van buurtbewoners optimaal ingezet worden voor natuur-gebaseerd leren in een Collaborative Community Education Model (CCEM), waarbij aantoonbaar aan de leerdoelen van het onderwijsprogramma wordt bijgedragen en het innovatievermogen van leerkrachten vergroot wordt?” Deze KIEM-aanvraag draagt bij aan een innovatief onderwijsmodel (CCEM) waarbij de context-specifieke implementatie van natuur-gerelateerd basisonderwijs en het vergroten van het innovatievermogen van leerkrachten centraal staat. Het bestaande samenwerkingsverband tussen Zuyd Hogeschool, SBO Arcadia, Taco Blom permacultuur en W.E. Projects wordt vernieuwd, verstevigd en uitgebreid met GeoActive BV, Moestuinman en buurtbewoners om vernieuwend onderwijs vorm te geven, leeropbrengsten te expliciteren en de openbare ruimte te onderhouden. Zowel leerkrachten (professionals) als betrokken partners zullen belangrijke gebruikers van het eindresultaat zijn waarbij onze aanpak als voorbeeldmethode dient voor andere scholen.
