Hoofdstuk 2 uit Position paper Learning Communities van Netwerk learning Communities Grote maatschappelijke uitdagingen op het gebied van vergrijzing, duurzaamheid, digitalisering, segregatie en onderwijskwaliteit vragen om nieuwe manieren van werken, leren en innoveren. In toenemende mate wordt daarom ingezet op het bundelen van kennis en expertise van zowel publieke als private organisaties, die elkaar nodig hebben om te innoveren en complexe vraagstukken aan te pakken. Het concept ‘learning communities’ wordt gezien als dé oplossing om leren, werken en innoveren anders met elkaar te verbinden: collaboratief, co-creërend en contextrijk. Vanuit het Netwerk Learning Communities is een groep onafhankelijk onderzoekers van een groot aantal Nederlandse kennisinstellingen aan de slag gegaan met een kennissynthese rondom het concept ‘Learning Community’. Het Position paper is een eerste aanzet tot kennisbundeling. Een ‘levend document’ dat in de komende tijd verder aangevuld en verrijkt kan worden door onderzoekers, praktijkprofessionals en beleidsmakers.
Hoe kan in ons land innoveren, werken en leren beter worden verknoopt ten dienste van de grote maatschappelijke opgaven waar we voor staan? NWO, Regieorgaan SIA en Topsectoren hebben het initiatief genomen om meer (praktijkgericht) onderzoek te doen naar zogenoemde Learning communities en de kennis hierover beter te delen. De belangstelling voor Learning communities is enorm gegroeid en nu vaak al een vanzelfsprekend onderdeel van (regionaal-) economisch beleid. De nieuwe samenwerkingsverbanden hebben naar verwachting grote gevolgen voor de toekomst van individuele bedrijven, onderwijs- en kennisinstellingen alsook hun collectieve maatschappelijke impact. De grote maatschappelijke uitdagingen als de energie- en zorgtransitie vragen meer kennis, (menselijk) kapitaal en innovaties. Dit staat centraal in het Missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid (MTIB). Vraag daarbij is hoe medewerkers zich (toekomstbehendig) kunnen blijven ontwikkelen en wat de bijdrage van Learning communities kan zijn. Het ‘dichter tegen elkaar gaan organiseren van innoveren, werken en leren’ gebeurt in varianten als: Fieldlabs, Skills labs, Praktijkwerkplaatsen, Living labs, Centres of Expertise (CoE) en Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV). Over de grenzen van de afzonderlijke organisaties, domeinen en professies ontstaan nieuwe leer werkgemeenschappen met alle vragen en effecten vandien. Hoe kunnen we die meerpartijen samenwerkingen beter bouwen, beoordelen, betalen en borgen? Het NWO-onderzoeksprogramma Learning communities omvat onderzoeksprojecten in diverse werkcontexten (logistiek, energie, ICT e.a.). Gemeenschappelijke vraag in het programma: wat zijn de werkzame elementen van zo’n Learning community? Naast kennisontwikkeling door het onderzoeksprogramma wordt ook netwerkvorming gestimuleerd tussen onderzoekers en beleidsen praktijkprofessionals. De overtuiging is dat het potentieel in de driehoek innoveren-werken-leren beter kan worden benut. Voor de versterking van de kennisbasis onder het concept Learning communities hebben wij een inventarisatie gedaan naar benaderingen en zienswijzen. Learning communities worden door ons gepresenteerd als samenwerkingsverbanden tussen organisaties en andere (niet of minder georganiseerde) partijen, die het collectief vermogen vergroten van leren, werken en innoveren. Dit vermogen heeft zowel betrekking op het vermogen van de (beroeps)bevolking om zich aan te passen aan veranderende ONDERZOEKSPROGRAMMA EN NETWERK LEARNING COMMUNITIES 4 beroepen en werkpraktijken als het innovatie- en verdienvermogen van organisaties en bedrijven. We verkennen perspectieven op de inrichting, opbrengsten en de relationele dynamiek in Learning communities. We benadrukken dat Learning communities bestaan uit verschillende actoren, partijen en groeperingen – ook wel praktijken genoemd – en dat juist op de grens tussen deze praktijken geleerd wordt. Een Learning community ontwikkelt zich gaandeweg op verschillende systeemniveaus van samenwerking. We gaan in op het belang van een constructief klimaat van samenwerking waarvoor vaak (proces) begeleiding nodig is. Op basis van de verschijningen, uitkomsten en dynamiek hebben we een aantal kernprincipes gedefinieerd. Wat betreft verduurzaming van de communities pleiten wij voor een andere manier van denken. In plaats van een focus op de bestendiging van een tijdelijke (organisatie)structuur, gaat het dan over het verduurzamen van het proces van samenwerkend leren, werken en innoveren dat in gang is gezet. Ook waardevolle activiteiten en interacties die hun doorwerking of spin-off hebben buiten de Learning community zorgen voor bestendiging en verduurzaming van het samenwerkend leren. De verkenning van de kennisbasis voor de Learning communities heeft ook nieuwe onderzoeksvragen opgeleverd voor academisch en praktijkgericht onderzoek. Naast de verkenning van de kennisbasis heeft een expertgroep Instrumenten gewerkt aan een inventarisatie waarmee de concepten uit de kennisbasis op een praktische wijze kunnen worden vertaald in instrumenten om Learning communities (door) te ontwikkelen. De tips en selectie van instrumenten en aanbevelingen zijn samengebracht rond de verschillende ontwikkelingsfasen van Learning communities te weten starten, ontwerpen, uitvoeren en verduurzamen. Er zijn heel veel instrumenten die ‘facilitators’ van Learning communities en anderen kunnen gebruiken bij het opzetten en begeleiden ervan. Actuele vraag is dus in hoeverre en op welke wijze een digitaal platform het aanbod van - en de vraag naar - dergelijke instrumenten beter bij elkaar kan brengen. Er is daarom een verkenning gedaan naar (het ontwerp van) een digitaal platform vanuit zowel de vraagkant maar ook de aanbodkant van instrumenten (de onderzoekers en ontwikkelaars van instrumenten). Hoe het concept Learning communities verder ‘carrière zal maken’ hangt in belangrijke mate af van de vraag of deze veranderingen in het ‘landschap van leren en innoveren’ beter kunnen worden geborgd dan tot dusver middels projecten (en tijdelijke projectfinanciering). De onderlinge afhankelijkheid tussen bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen wordt hoe dan ook steeds groter en daarmee de noodzaak om samenwerking op een nieuwe en meer duurzame manier te organiseren. De Learning communities-benadering komt ook terug in verschillende recente Groeifondsprojecten en regionaal-economische innovatiestrategieën, wat als een bewijs kan worden gezien van de hoge verwachtingen van de benadering. Met onze ervaringen en inzichten doen wij tenslotte enkele suggesties voor de agendering van het thema in het nieuwe Kennis- en Innovatieconvenant (2024-2027). Wij benadrukken daarbij dat de bestaande Learning communities tot nu vooral (tijdelijke) ‘hulpstructuren’ zijn gebleken die niet hebben geleid tot fundamentele aanpassing van de primaire processen van de ONDERZOEKSPROGRAMMA EN NETWERK LEARNING COMMUNITIES 5 betrokken onderwijsinstellingen, organisaties en bedrijven. Wij verwachten dat in de toekomst de vernetwerking in (regionale) innovatie-ecosystemen meer radicale consequenties gaan hebben voor die ‘staande organisaties’ en de wijze waarop werkend leren wordt georganiseerd, gefinancierd en beoordeeld. Om ons hierop beter voor te bereiden doen wij een aantal aanbevelingen ten behoeve van een nieuwe onderzoeksagenda, professionaliseringsagenda en transitieagenda die verder richting en invulling kunnen geven aan deze maatschappelijke beweging. Een beweging waaromheen de verwachtingen hooggespannen zijn en waaraan wij gezamenlijk middels deze publicatie met plezier een bijdrage hebben geleverd.
Uit het vooronderzoekvan het project Duurzamelearning communities: Oogstenin de Greenportblijkt dat12 factorenhierbijvan belangrijk zijn. Deze succesfactoren staan centraal in de interactieve tool Seeds of Innovation. Ook komen uit het vooronderzoek, aangevuld met inzichten uit de literatuur en tips om de samenwerking door te ontwikkelen en meer gebruik te maken van de opbrengsten 12 succesfactoren met toelichting, belangrijkste bevindingen en tips voor ‘hoe nu verder’, Poster, Walk through, De app die learning communities helptde samenwerkingnaareenhogerplan te tillenen innovatieveopbrengstenoptimaalte benutten.
MULTIFILE
It is VHL’s mission to train high-quality, committed and innovative professionals who con-tribute to a more sustainable world , and who are able to organize and manage multi-stakeholder processes for sustainable change: graduates with transdisciplinary competences. Secondly, VHL aims to contribute to the SDG-agenda by linking its education and applied research to eight particular SDGs of which Resilient Communities is one. However, to operationalize SDGs in practice, and aligning targets and strategies of different stakeholders is difficult: ‘resilience’ and ‘sustainability’ refer to ‘wicked problems’ for which no definitive problem formulation, nor clear-cut solutions exist. Addressing wicked problems like ‘resilience’ and ‘sustainability’ requires transdisciplinary collaboration to manage and transform divergent values and conflicting interests, and to co-create sustainable innovations. This HBO postdoc views the 17 SDGs as a compass to align targets and strategies of citizens, government, civil society organizations, private sector and knowledge institutes who collaborate in Living Labs of VHL focusing on resilient communities/regions. Through spiraling action-reflection cycles, stakeholders will use the SDG compass to make success mechanisms, obstacles and trade-offs visible, assuming they stay engaged to overcome difficulties to improve interventions and innovations; this is expected to result in adapted sustainability practices and lessons learned on reaching community resilience. The postdoc’s aim is two-fold highlighting the link between research and education: (1) Design a methodology to integrate SDGs effectively in VHL’s applied research: using the SDGs as compass to improve performance and outcomes of transdisciplinary collaborations. (2) Develop a Roadmap for transdisciplinary education at course, curriculum, and institutional level with SDGs as compass. Future graduates require the competence to work together with others outside one own’s discipline, institute, culture or context. Living Labs offer a suitable learning environment to develop this competence
SOCIO-BEE proposes that community engagement and social innovation combined with Citizen Science (CS) through emerging technologies and playful interaction can bridge the gap between the capacity of communities to adopt more sustainable behaviours aligned with environmental policy objectives and between the citizen intentions and the real behaviour to act in favour of the environment (in this project, to reduce air pollution). Furthermore, community engagement can raise other citizens’ awareness of climate change and their own responses to it, through experimentation, better monitoring, and observation of the environment. This idea is emphasised in this project through the metaphor of bees’ behaviour (with queens, working and drone bees as main CS actors), interested stakeholders that aim at learning from results of CS evidence-based research (honey bears) and the Citizen Science hives as incubators of CS ideas and projects that will be tested in three different pilot sites (Ancona, Marousi and Ancona) and with different population: elderly people, everyday commuters and young adults, respectively. The SOCIO-BEE project ambitions the scalable activation of changes in citizens’ behaviour in support of pro-environment action groups, local sponsors, voluntary sector and policies in cities. This process will be carried out through low-cost technological innovations (CS enablers within the SOCIO BEE platform), together with the creation of proper instruments for institutions (Whitebook and toolkits with recommendations) that will contribute to the replication, upscaling, massive adoption and to the duration of the SOCIO-BEE project. The solution sustainability and maximum outreach will be ensured by proposing a set of public-private partnerships.For more information see the EU-website.
