Als onderdeel van de opdracht van het Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Utrecht aan de Werkgroep Nieuwkomers Utrecht PO, hebben we de afgelopen anderhalf jaar gewerkt aan het organiseren en begeleiden van de eerste ronde van het stedelijk netwerk nieuwkomers. Dit project beoogt de ontwikkeling, uitvoering en monitoring van een professionaliseringstraject voor nieuwkomersspecialisten in de Utrechtse basisscholen.
Een hoofdstuk over inclusie en nieuwkomers is eigenlijk een contradictio in terminis. Tenslotte: als we inclusief denken, is het vreemd om ‘nieuwkomers’ apart te benoemen. In dit hoofdstuk breken we daarom een lans voor goed onderwijs aan een superdiverse groep, dat in onze ogen als vanzelf goed onderwijs aan nieuwkomers is. Dit doen we door de lezer eerst mee te nemen in vraagstukken rond visie en beleid (paragraaf 1) en vervolgens een handreiking te doen voor de kerningrediënten een inclusieve pedagogisch-didactische aanpak waar alle leerlingen, dus ook nieuwkomers van profiteren (paragraaf 2), waarbij we tenslotte concluderen wat er nodig is voor onderwijsprofessionals om in een superdiverse groep goed, inclusief onderwijs te realiseren.
Ouderbetrokkenheid heeft een positief effect op de cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Leraren van nieuwkomers geven aan het moeilijk te vinden ouders te bereiken. Wel is duidelijk dat een responsieve houding naar de thuistaal en de culturele achtergronden nodig is. Ook leiden een persoonlijke benadering, eigen inbreng, ondersteuning bij praktische zaken, duidelijke uitnodigingen en de inzet van bruggenbouwers tot een beter contact.
Veel onderwijsinstellingen ervaren het als een lastig vraagstuk om kwalitatief hoogwaardig onderwijs te bieden aan leerlingen voor wie het Nederlands niet de enige taal waarin ze leren en leven. Scholen en leerkrachten daarbinnen zijn echter in zeer wisselende mate voorbereid op het omgaan met deze heterogeniteit, zeker waar het gaat om nieuwkomers. Landelijk beleid ten aanzien van pedagogisch-didactische aanpakken en professionalisering van leraren ontbreekt; ‘nieuwkomersvoorzieningen’ kennen geen wettelijke eisen aan bekwaamheden van personeel . Ook voor regulier onderwijs ontbreekt een referentiekader voor professionalisering van docenten om meertalige leerlingen, en zeker nieuwkomers recht te doen. Een inclusieve pedagogisch-didactische benadering belegt zorg voor nieuwkomers niet alleen bij experts maar ook bij alle professionals in het reguliere onderwijs binnen een schoolbrede, meerjarig taal/talenbeleid. De op regionale basis opgebouwde expertise over de transitie naar zo'n inclusieve werkwijze wordt momenteel niet systematisch uitgewisseld. Het beoogde consortium van hogescholen/lectoraten, opleidingen en scholen uit PO, VO en MBO wil de kennisinfrastructuur verder versterken rond professionals en onderwijsinstellingen die een verandering willen inzetten richting een inclusieve benadering van onderwijs aan nieuwkomers en andere meertalige leerlingen. Met het oog hierop verbindt het consortium een bestaand landelijk netwerk van relevante lectoraten met, op het thema actieve, regionale samenwerkingsverbanden van scholen en lerarenopleidingen in het noorden, midden en zuiden van het land.
Leerlingen brengen vele talen de school in, hoe sluit je daar goed op aan? Dat vergt samenwerking tussen diverse professionals en schoolvormen. Bijvoorbeeld omdat schoolse taalvaardigheid een jarenlange begeleiding vergt en taalsteun door alle vakken heen nodig is. Steeds meer scholen staan daarbij open voor functionele inzet van meer (moeder-)talen, bijvoorbeeld voor nieuwkomers. Daarmee voelen meer leerlingen zich thuis, zonder dat het leren van een tweede of derde taal gehinderd wordt. Maar is het altijd wijs?
Als onderdeel van de opdracht van het Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Utrecht aan de Werkgroep Nieuwkomers Utrecht PO, werken we de komende anderhalf jaar aan het organiseren en begeleiden van de eerste ronde van het stedelijk netwerk nieuwkomers. Dit project beoogt de ontwikkeling, uitvoering en monitoring van een professionaliseringstraject voor nieuwkomersspecialisten in de Utrechtse basisscholen.Doel Doel is het versterken van de kwaliteit van het onderwijs en de ondersteuning aan nieuwkomers op school-, team-, groeps- en leerlingniveau in Fase 2 van het meerjarenmodel (na de uitstroom vanuit Taalschool Utrecht) door het opleiden van nieuwkomersspecialisten op scholen binnen het Samenwerkingsverband Utrecht PO. Resultaten Beoogde resultaten van de monitoring zijn: Advies over benodigde aanpassingen in het (professionaliserings)traject en benodigde vervolgacties binnen de deelnemende scholen t.b.v. kwaliteitsborging van de implementatie “doorgaande lijn nieuwkomers”. Een plan m.b.t. kennisdeling, waarin beschreven staat hoe andere scholen (taalscholen, reguliere scholen en andere samenwerkingsverbanden; binnen en buiten de stad) alsook lerarenopleidingen kunnen profiteren van de opgedane ervaringen en inzichten. Meer informatie? Lees het Advies tbv het onderwijs aan nieuwkomers Utrecht PO (pdf) Lees het Theoretisch kader ter onderbouwing van het advies tbv onderwijs aan nieuwkomers Utrecht PO (pdf) Looptijd 01 januari 2023 - 30 juni 2024
