Zoekresultaten

Lezen, lezen, lezen!

Moet ons leesonderwijs ons zorgen maken? Er is sprake van een dalende trend in gemiddelde leesvaardigheid van onze leerlingen. Het percentage laaggeletterden in Nederland daalt niet: ruim 14 procent van de vijftien jarigen is onvoldoende leesvaardig om het onderwijs op de middelbare school goed te kunnen volgen. Op het gebied van leesmotivatie vallen de scores van onze leerlingen in internationale context negatief op. Onze kinderen hebben dus in toenemende mate moeite met lezen en vinden lezen ook niet leuk. En dat terwijl we allemaal weten dat je alleen maar goed leert lezen door veel te lezen. En veel lezen doe je alleen maar wanneer je gemotiveerd bent om een boek te pakken. In ons onderwijs is er echter nauwelijks aandacht voor de rol van motivatie bij het leren lezen. In plaats daarvan wordt heel veel aandacht geschonken aan de technische aspecten van het leren lezen. Ook kan geconstateerd worden dat veel activiteiten uit de beschikbare methodes niet bijdragen aan het leesproces zelf. In veel methodes voor aanvankelijk lezen zijn in de werkboekjes veel taken opgenomen die niet leiden tot het leren lezen. Ze kosten wel leertijd en kinderen komen dan pas later dan strikt noodzakelijk is toe aan de motiverende ervaring van het echte lezen in boekjes. In de voortgezet leesmethodes gaat veel aandacht uit naar het lezen van losse woordrijtjes. Dit gaat ten koste van waar het bij vloeiend lezen om gaat: het lezen van tekst. Zwakke lezers komen hier nauwelijks aan toe. In het LIST-project is een andere koers ingeslagen door te werken vanuit het betrokkenheidperspectief van het lezen. Bij het voorbereidend en aanvankelijk lezen wordt gezorgd voor dagelijks terugkerende instructieblokken waarin van begin af aan aandacht is voor een scala aan activiteiten die betrekking hebben op lezen én schrijven in een functionele context. Bij aanvankelijk lezen wordt gewerkt met een programma waarin naast instructie van letters en leeshandeling, van het begin af aan functionele en motiverende lees- en schrijfactiviteiten onderdeel uitmaken. Uit de methode wordt alleen gebruikt wat ten dienste staat van het leren lezen. Vloeiend lezen wordt in het project bereikt door de leerlingen veel leeftijdsadequate boeken te laten lezen. Er wordt dus geen methode gebruikt. Deze boeken worden door de kinderen zelf gekozen. Leerkrachten ondersteunen de kinderen bij dit keuzeproces en bij het ontwikkelen van de eigen leesvoorkeur. Het resultaat is, dat aan het eind van de basisschool minder dan 1 procent van de kinderen met een onvoldoende leesniveau de school verlaat.

De toegevoegde waarde van traditioneel vernieuwingsonderwijs

Met bijna achthonderd scholen maakt het traditioneel vernieuwingsonderwijs substantieel deel uit van het Nederlandse basisonderwijs: zo’n tien procent van het totaal aantal basisscholen is een traditionele vernieuwingsschool. Ongeveer de helft van de vernieuwingsscholen in ons land is een erkende daltonschool. Gezien de omvang en populariteit van daltononderwijs is het opmerkelijk dat er nauwelijks onderzoek naar de effectiviteit van dit type onderwijs is gedaan. Doel van deze studie is het vergelijken van de cognitieve en niet-cognitieve prestaties en burgerschapscompetenties van leerlingen op daltonbasisscholen met die van leerlingen op traditioneel ingerichte basisscholen. De scores van leerlingen in groepen 2, 5 en 8 op de gebieden taal, lezen, rekenen (cognitieve prestaties), welbevinden, cognitief zelfvertrouwen, taakmotivatie (niet-cognitieve prestaties) en burgerschapscompetenties zijn vergeleken, op basis van gegevens die verzameld zijn in het kader van het Cohortonderzoek onderwijsloopbanen (COOL5-18). Aan de hand van meerniveau-analyses is nagegaan in hoeverre er verschillen zijn tussen daltonscholen en traditionele scholen met betrekking tot deze opbrengsten. De resultaten laten zien dat er amper verschillen in opbrengsten zijn tussen daltonscholen en traditionele scholen voor wat betreft de taal-, lees- en rekenprestaties, de scores van leerlingen op de vragenlijsten over welbevinden, cognitief zelfvertrouwen en taakmotivatie en de scores van leerlingen op de vragenlijst over burgerschapscompetenties.

Digitale geletterdheid, een nieuwe cursus media en een app die verliefdheid meet.

Kritisch leren kijken naar media, naar betrouwbaarheid van bronnen én naar technologie. Het zijn onmisbare vaardigheden in de digitale wereld, waarin informatie met één druk op de knop te vinden is. Gelukkig kun je al die vaardigheden leren: “Digitale geletterdheid is het vermogen je actief, bewust en kritisch te begeven in de digitale wereld.” Aan het woord zijn Margreet Luinge en Mickey Touwslager, experts op het gebied van digitale geletterdheid. Vanwege hun expertise zijn ze gevraagd de leerlijn voor de nieuwe cursus ‘Media’ te schrijven die volgend jaar verschijnt in de nieuwe editie van Nieuw Nederlands. Digitale geletterdheid krijgt een belangrijke plek in de lesmethode Nederlands. “Dat vind ik heel verstandig,” zegt Touwslager. “Digitaal ongeletterden zijn de analfabeten van de toekomst”.

Natuurlijk Schrijven: een onderonsje tussen schrijver en lezer

Verzamelde werken van leerling-docent-interactie bij schrijven in de vakken: een ontmoeting tussen wetenschap en praktijk. In: Evers-Vermeul, J. e.a. (Red). Schrijven is een effectief middel om te leren, en vindt plaats in alle vakken. Hoe kunnen taal- en vakdocenten door interactie en feedback bijdragen aan het schrijfproces en -resultaat van hun leerlingen? Hoe kunnen leerlingen en studenten leren om adequate school- en vaktaal te gebruiken en hun tekst goed te structureren? Taalgericht vakonderwijs biedt mogelijkheden om leerlingen zich deze vaardigheden eigen te laten maken. Expliciete instructie en op de leerling afgestemde feedback zijn hierbij essentieel, oftewel: de interactie tussen docent en leerling speelt een belangrijke rol.

Feedback op het leerproces en de toetspraktijk

Dit verslag beschrijft de zoektocht van een groep docenten van het vmbo binnen de C.S.G. Jan Arentsz in Alkmaar. Er zijn drie ontwikkelingen kenmerkend voor de vestiging vmbo: Twee kenmerken hebben betrekking op de inhoudelijke focus van het vmbo: ‘leren in veiligheid’ en de inzet van zogenaamde ‘werkpleinen’. Dit gebeurt vanuit een gezamenlijke visie op de ontwikkeling van zelfstandigheid van leerlingen, welke is uitgewerkt in doelstellingen. De in het kader van dit onderzoek relevante doelstellingen zijn opgenomen in bijlage 1. Het derde kenmerk heeft te maken met het feit dat de C.S.G. Jan Arentsz deel uit maakt van de Academische Opleidingsschool Noord-Holland-West. Er is een toenemend besef van de noodzaak om onderwijsontwikkelingen en –innovaties te evalueren op hun effectiviteit, mede door middel van onderzoek door docenten Het is dan ook binnen deze context dat dit onderzoek heeft plaatsgevonden. Daarbij is nauw samengewerkt met het Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam, en in het bijzonder het lectoraat Leren & Innoveren, waar de onderzoeker deel uitmaakte van de kenniskring.

Onderzoeksrapportage project OTAW: taalvaardigheid in Amsterdam-West