Koos Zwaan heeft een bijdrage geleverd aan deze publicatie in de vorm van het opstellen van de Domeinbeschrijving Kunst en Economie, het coördineren van de bijdragen van de bij dit domein aangesloten lectoraten en het mede opstellen van de beschrijving van de hogeschool Inholland. Inhoudelijke samenvatting: “Onderzoek is een kernwoord in de huidige kunsten geworden. In beeldende kunst, in ontwerpen, in podiumkunsten, in kunsteducatie staat research centraal. De artistieke praktijk wordt steeds meer als onderzoekend begrepen. Er is daarom een urgente behoefte aan onderzoek als integraal, professioneel verzorgd onderdeel van het kunstvakonderwijs. Naast artistiek (ontwerp-)onderzoek is er ook behoefte aan nieuwe verbindingen met wetenschappelijke onderzoeksdisciplines en methodologieën: cultuurwetenschappelijk, maatschappelijk, economisch en technologisch. In deze ontwikkelingen vervullen de lectoraten in het kunstvakonderwijs de initiërende en centrale rol.” Dit statement is tot stand gekomen op basis van individuele bijdragen van lectoren, die tijdens de Lectorendag (6 juni 2014) gebundeld werden. De lectoren was gevraagd een antwoord te formuleren op de vraag wat de belangrijkste karakteristiek is van onderzoek in kunstvakonderwijs. Leeswijzer Deze gids is een resultaat van de Taskforce KUO Onderzoek, en tot stand gekomen op basis van de individuele bijdragen van lectoren: zij maakten beschrijvingen van hun lectoraat, en verzorgden per domein gezamenlijk een domeinbeschrijving. De indeling in de hier gepresenteerde domeinen is discutabel; andere indelingen zijn mogelijk. Er is op dit moment gekozen voor een deels traditionele indeling in disciplines, en deels een thematische indeling. Hierdoor zijn er enkele lectoraten die onder twee domeinen ingedeeld zouden kunnen worden, maar bij één domein worden vermeld. Mogelijk wordt in het volgende jaar van de Taskforce de huidige indeling heroverwogen.
Het kunstvakonderwijs is onderhevig aan snelle ontwikkelingen binnen het culturele en politieke veld (creative cities, experience economy etc). Hoe moet het kunstvakonderwijs met die veranderingen omgaan? Is er nog plaats voor kritische ruimte?
Kunst en cultuur worden steeds meer geacht een rol te spelen in maatschappelijke vraagstukken. Dit legt een nieuwe verantwoordelijkheid bij kunstenaars en het kunstvakonderwijs. In het innovatietrainee programma Creatief Talent Werkt onderzochten HKU, AHK en ArtEZ wat nodig is om aan te sluiten bij deze ontwikkeling. Welke competenties hebben jonge, creatieve professionals dan nodig?
Onderzoek naar de vormgeving van het leerecosysteem Coolhaven Collab, een culturele proeftuin, in het kader van Rotterdamse cultuurbeleid 2021-2024. In het kader van de regioplannen in het cultuurbeleid is er plaats voor regionale proeftuinen. In de regio Rotterdam bestaat de proeftuin uit het project Campus Coolhaven. In Campus Coolhaven werken Maastheater/Maaspodium, Grounds/WMDC, Jeugdtheater Hofplein, Codarts, het Albeda College (MBO theater/dans /muziek) en schoolbestuur LMC (theatermavo; havo/vwo voor muziek en dans) samen. Al deze instellingen werken in Coolhaven. De ambitie is, aldus de aanvraag, “het bieden van ruimte en perspectieven aan creatief MBO-talent (16 tot 25 jarigen) binnen de podiumkunsten, dat daarmee kan doorstromen naar een diverse creatieve beroepspraktijk of het HBO kunstvakonderwijs”. Op de achtergrond speelt de observatie mee dat in de superdiverse stad Rotterdam een deel van het potentiële talent ‘onder de radar’ van de formele culturele infrastructuur blijft, en dat dat ongewenst is. In het project wordt daarom gewerkt aan het ‘slechten van drempels’ en daarbij wordt de informele culturele infrastructuur (grassroot-organisaties, bijvoorbeeld van minderheden in Rotterdam) actief betrokken. In het projectplan is € 20.000 gereserveerd voor een onderzoek naar MBO talent dat zich zowel binnen het formele circuit ontwikkelt als erbuiten in communities en het betrekken van mensen uit die communities bij het traject. Dit doen de proeftuinorganisaties door het scouten en volgen van een aantal talenten in verschillende fases, het uitnodigen van mensen uit die communities bij de instellingen voor kennismaking/workshops/ontmoetingen etc. Aan prof.dr. Evert Bisschop Boele, bijzonder hoogleraar ‘betekenis van cultuurparticipatie’ aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en lector Kunsteducatie aan de Hanzehogeschool Groningen, is gevraagd om met een plan te komen om dit onderzoek uit te voeren.
Gemeente Maastricht (Gemeente), Zuyd Hogeschool (Zuyd) en de Universiteit Maastricht (UM) willen zich gezamenlijk meer inzetten voor maatschappelijke opgaven in de stad. De City Deal Kennis Maken biedt de mogelijkheid deze samenwerking tussen de instellingen, met bewoners en gemeente interdisciplinair en meer gestructureerd vorm te geven. De samenwerking tussen UM, Zuyd en de Gemeente rondom het aanpakken van maatschappelijke vraagstukken, is nog te weinig vanzelfsprekend. Vandaar dat de Impulsregeling gebruikt wordt als de start van een nieuw tijdperk, waarin deze samenwerking ondersteunt en meer en meer versterkt zal wordt. In de City Deal Kennis Maken ligt de focus op de wijk. De partners gaan, door inzet van studenten, docenten en onderzoekers, werken aan de leefbaarheid in de Maastrichtse wijken. Hiertoe is een multidisciplinaire (of interfacultaire) aanpak randvoorwaardelijk; samenwerking tussen studenten uit het sociale, technische, facilitaire /economische, technische en kunsten domein is vereist. De UM en Zuyd willen via de City Deal de ontwikkeling van hun studenten verder versterken door actieonderzoek in het onderwijs te integreren. Hierdoor wordt hetgeen studenten leren actueel en innovatief, en verankert het onderwijs meer in de praktijk. Voor de studenten is en wordt de wijk een rijke leeromgeving. Partners willen een win-win situatie creëren, waarin alle partijen (e.g. studenten, inwoners, docenten, onderzoeker, professionals, bedrijven, etc.) profiteren van elkaar en van het werk dat ze samen doen t.b.v. een betere leefbaarheid: Het creëren van een Maastricht waar iedereen zich thuis voelt. De aanvraag maakt gebruik van een aantal stevige, reeds aanwezige bouwstenen: - het lectoraat Smart Urban Redesign van Zuyd; - het brede aanbod kunstvakonderwijs in Maastricht; - “Match” van het Student Service Centre van de UM; - de succesvolle samenwerking inzake de economische structuurversterking van de regio; o.a. via de Kennis-As Limburg en de Brightlands Campussen.
Dit lectorenplatform richt zich specifiek op vakoverstijgend onderwijs op het snijvlak van kunst, wetenschap en technologie. Deelnemers aan het lectorenplatform beschouwen de opbloeiende, interdisciplinaire praktijken van wetenschappers en kunstenaars als een inspiratiebron voor de vernieuwing van het funderend en hoger onderwijs. Om deze vernieuwing te realiseren moeten vanuit verschillende vakgebieden hands-on-ervaringen en onderzoekservaringen gecombineerd worden. Hierdoor komen leerlingen en studenten vanuit verschillende kennisdomeinen in samenwerking tot nieuwe manieren van leren en probleemoplossen. De ambitie van dit platform is om praktijkbeoefenaars, wetenschappers en docenten uit verschillende sectoren en disciplines bijeen te brengen. De NWA-route ‘Kunst: onderzoek en innovatie in de 21ste eeuw’ roept nadrukkelijk op tot investering in dergelijke platformen: “Het primair vernieuwende in deze route is dat partijen uit het kunstendomein: kunstenaars en ontwerpers, de sociale, geestes‐ en natuurwetenschappen, het kunstvakonderwijs, culturele bedrijven en de creatieve industrie zich met elkaar verbinden en inzetten op een gezamenlijke onderzoeksagenda. [...]" (Borgdorff, et al., 2016, p. 3). In het lectorenplatform staat niet alleen vakintegratie centraal, maar draait het ook om een actualisering van de leerinhouden van de kunst- en bètavakken: kunst kan heel analytisch zijn en bèta creatief, en kunst en bèta kunnen elkaar in onderlinge interactie versterken. Het lectorenplatform wil dus ook bestaande ideeën en beeldvorming rond kunsteducatie en wetenschap-/techniekonderwijs ter discussie stellen, en daarmee een impuls geven aan curriculumvernieuwing: van funderend tot beroepsonderwijs. Om onderzoek naar onderwijs op het snijvlak van kunst, wetenschap en technologie te bevorderen en binnen verschillende sectoren dit onderzoek op de agenda te zetten, richt het platform zich op drie themalijnen die aan de basis van de onderzoeksagenda staan: (1) professionele kunst- en ontwerppraktijken, (2) funderend onderwijs en (3) beroepsonderwijs. De themalijnen vormen de leidraad voor te initiëren onderzoek en activiteiten als het opzetten van een thematische online database met good practices en de organisatie van designathons waarin deelnemers uit verschillende disciplines de interdisciplinaire praktijk actief beleven.
