In veel definities van creativiteit wordt creatief denken beschouwd als iets dat zich enkel in het hoofd afspeelt, zonder dat de rol van het lichaam en de omgeving wordt meegenomen. Door deze eenzijdige definitie van creatief denken te hanteren blijven kansen liggen om in verschillende vakken op de basisschool het creatief denken van leerlingen te bevorderen. In deze overzichtsstudie gaan we uit van een brede opvatting van creatief denken, waarin ook het lichaam en de omgeving worden betrokken. Op basis van 41 studies over creatief denken en creativiteit op de basisschool ontwikkelden we een raamwerk voor het categoriseren van aspecten van creativiteit. Het raamwerk dat we in deze studieontwikkelden op basis van de definities van creativiteit, creatief denken en vakspecifieke definities van creativiteit bleek bruikbaar voor het categoriseren van aspecten van definities van creativiteit, van creatieve uitingen van leerlingen en van creativiteitsbevorderende uitingen van leraren. Een kanttekening is dat de besproken uitingsvormen vaak weinig informatie bleken te bevatten over de rol van het lichaam en de omgeving. Daarom wijst dit onderzoek op de noodzaak voor meer onderzoek naar belichaamde creativiteit in het basisonderwijs en de rol van het materiaal, van medeleerlingen en van de inrichting van het fysieke klaslokaal. Daarnaast werden er wel studies gevonden naar creativiteit in verschillende schoolvakken, zoals wetenschap en technologie of kunst, maar vonden we geen studies die gericht waren op vakoverstijgende creativiteitsontwikkeling. Het raamwerk dat we in deze studie ontwikkeldenkan als basis dienen voor verder onderzoek naar de creativiteitsontwikkeling van leerlingen op de basisschool. In vervolgonderzoek kan het raamwerk bijvoorbeeld ingezet worden als observatieinstrument in onderzoek naar interacties tussen leerlingen, leraren en de omgeving. Ook biedt het raamwerk een kijkwijzer voor leraren om de creatieve uitingen van leerlingen te kunnen herkennen en tebevorderen, maar kan het ook dienen als handreiking voor het ontwerpen van lessen die gericht zijn op de brede creativiteitsontwikkeling van leerlingen.
Conducting research as part of a PhD study offers students a unique opportunity to explore new methods and methodologies. Although we each based our PhD studies on a more traditional participatory action research (PAR) methodology, we also took the opportunity to experiment with a new data analysis method. Working from a critical social science paradigm (Fay, 1987) that translates into critical and collaborative research practice with an emancipatory intent, our scope of freedom as to how to process data, perform the analyses, then synthesise and report the results, became restricted. We felt that if we were to be genuine in involving practitioners in data analysis, as co-researchers, we needed to adopt approaches that allowed the expression of all ways of knowing. Using the creative arts proved to be an innovative way of working and learning, facilitating the complex interpretation of narrative data, identifying patterns, themes and connections. As in all qualitative research, in order to enhance process and outcome rigour, the (learning) strategies and methods used by researchers should be congruent with the principles characteristic of the chosen methodology. In this chapter, we want to offer you, the reader, a deeper insight into the key principles underlying this method for data analysis, before describing how we "danced" with them in each of our studies. Building on the original work of Boomer and McCormack (2010), who used the key principles of practice development, namely participation, inclusion and collaboration,i we developed a "critical and creative data analysis framework". This framework rests on the three main philosophical principles of hermeneutics,criticality, and creativity. Applying these principles to data analysis we have learned that multiple perspectives usually show more similarities than differences, which we express visually and poetically in Figure 22.1. The interface between two perspectives is not a juxtaposition but a fluid transition, where the sky meets the sea and the sea meets the sand. Each is separate and yet part of the whole, bigger picture.
