Sinds de eeuwwisseling heeft het gebruik van mental practice (Nederlands: mentale training) en movement imagery (Nederlands: bewegingsvoorstellingen) binnen diverse disciplines in de revalidatie steeds meer aandacht gekregen. Het gebruik van bewegingsvoorstellingen werd daarvoor vooral toegepast in de sport. Mentale training is een complexe interventie. Indien een complexe interventie toegepast gaat worden bij een ‘nieuwe’ doelgroep, zal deze bijgesteld, doorontwikkeld en geëvalueerd moeten worden. De Medical Research Council (MRC) heeft hiervoor een stappenplan ontwikkeld. Onlangs is er een proefschrift verschenen waarbij geprobeerd is aan de hand van de stappen van het MRC-model de transfer vanuit de sport naar de revalidatie te maken bij mensen na een beroerte in de verpleeghuissetting. In dit artikel wordt beschreven hoe het onderzoek heeft plaatsgevonden, welke resultaten bereikt zijn en welke aanbevelingen voor vervolgonderzoek gedaan worden. Eerst wordt kort ingegaan op het gebruik van bewegingsvoorstellingen door sporters.
De Zijlen is een organisatie die zich inzet voor zo’n 1000 mensen (kinderen, jongeren en volwassenen) met een verstandelijke beperking. Vanaf 2005 is bij De Zijlen een belangrijke verhuisbeweging gestart, waarbij cliënten met een verstandelijke beperking van het instellingsterrein “Sintmaheerdt” in Tolbert en “Groot Bronswijk” in Wagenborgen, verhuisd zijn naar kleinschaliger woonlocaties. Dit onderzoek is een vervolg op het onderzoek ”Op weg naar een nieuwe woning” (Emmens, van der Meulen, Wallenburg & Terpstra, 2010). In dit vervolgonderzoek zijn hierbij ook ervaringen van cliënten van Groot Bronswijk meegenomen. Bij De Zijlen vindt men het belangrijk dat iedere cliënt zijn of haar eigen plek inneemt in de maatschappij. Maatschappelijke participatie is een van de kernthema’s binnen De Zijlen. In de visie van De Zijlen worden verder als kernthema’s keuzevrijheid, privacy en relatievorming genoemd. Door het management van De Zijlen is aan het lectoraat Rehabilitatie van de Hanzehogeschool Groningen gevraagd om te onderzoeken welke resultaten deze verhuizingen hebben opgeleverd. In hoeverre heeft het deconcentratieproces geleid tot verbetering van de kwaliteit van leven en tot participatie in de wijk? In deze samenvatting komen achtereenvolgens de achtergrond, de onderzoeksvraag, de opzet van het onderzoek, de uitkomsten en de aanbevelingen aan bod.
Dit project is een ontwikkelgericht onderzoek naar de mogelijkheden van de inzet van revalidatie- of zorgrobot ISHA. ISHA staat voor Interactive Smart Health Assistent. Door de vergrijzing is er een toename van het aantal patiënten die, als gevolg van een beroerte (CVA), herstellende zijn van een eenzijdige verlamming (hemiplegie). Goed oefenen, met name oog- en handcoördinatie, kan het herstel bevorderen en een veilige overgang naar huis bespoedigen. De verwachting is dat het revalidatieproces met een sociale robot ondersteund, verbeterd en versneld kan worden. In dit onderzoek willen we, lectoraat Robotica, in een samenwerking van techniek- en zorgstudenten en praktijkpartners, een zorgrobot ontwikkelen die de geriatrische patiënt motiveert en stimuleert tot een betere uitvoering van de revalidatie-oefeningen. De robot kan, in samenwerking met de fysiotherapeut, maar ook wanneer de fysiotherapeut niet beschikbaar is, de patiënt bij een groot deel van deze dagelijkse oefeningen ondersteunen. Voordat we de zorgrobot gaan inzetten in een grootschalige effectiviteitsstudie, moet er eerst een prototype ontwikkeld worden die rekening houdt met de kwetsbare doelgroep en tegelijkertijd vertrouwd wordt door de behandelende zorgprofessionals. De centrale onderzoeksvraag luidt: Op welke manier kan zorgrobot ISHA bijdragen aan meer therapietrouw in zelfstandig oefenen, het verhogen van de beweeg- en oefenfrequentie en een meer correcte uitvoering van de fysiotherapeutische oefeningen bij CVA patiënten met hemiplegie? In dit project wordt vooralsnog de focus gelegd op samen realiseren van een verantwoord prototype van zorgrobot ISHA, samen met een verkennend onderzoek naar de bevorderende en belemmerende factoren t.a.v. zorgrobotica vanuit het perspectief van fysiotherapeuten, alvorens grootschaliger onderzoek in te zetten. Primaire doelen zijn het verduurzamen van fysiotherapeutische zorg voor de nabije toekomst, het vergroten van de autonomie van de patiënten en de mogelijkheid eerder naar huis te kunnen gaan, om op die manier, als maatschappij, minder aanspraak op schaarse zorgmiddelen te hoeven maken.
