De voorwaarden en mogelijkheden voor kwalitatief goed beslissen in de forensisch sociale praktijk zijn de afgelopen decennia enorm verbeterd. De toenemende evidence based kennis over ontwikkeling en afbouw van delinquent gedrag, en de vertaling daarvan in methodieken en instrumenten, ondersteunt professionals in dit werkveld bij het nemen van soms ingrijpende en complexe beslissingen. Over de vraag of een voorwaardelijke sanctie met reclasseringstoezicht verantwoord is, hoe aanwezige risico’s beheersbaar kunnen blijven, welke interventies delinquenten kunnen ondersteunen om de kans op herhaald delictgedrag te verkleinen, of rapportage aan het OM noodzakelijk is omdat een cliënt zich onvoldoende aan de voorwaarden of afspraken houdt. Toch blijken veel forensisch sociale professionals de beschikbare methoden en kennis maar mondjesmaat in te zetten. In deze bijdrage beschrijf ik eerst kort de introductie van evidence based kennis en methoden in het forensisch sociale werkveld, vervolgens ga ik in op de vraag hoe evidence based kennis en ervaringskennis worden ingezet in de dagelijkse werkpraktijk. Ik onderbouw de meerwaarde maar ook kanttekeningen bij beslissen op grond van ervaringskennis, en sluit af met een aantal noties over professioneel beslissen.
Net als in het boek van Dan Brown, de ‘Da Vinci Code’, is de politie altijd op zoek naar aanwijzingen die naar de dader kunnen leiden. Waar in het boek allerlei cryptische symbolen en codes verborgen achtergelaten worden als aanwijzingen, zal in de praktijk bij forensisch onderzoek van de politie of het NFI, sporen gevonden moeten worden op een plaats delict. Het onderwerp van dit projectvoorstel, DaVinciQD, ligt op het dateren van een van dat soort sporen, namelijk vingersporen. Er wordt standaard in forensisch onderzoek naar vingersporen gezocht en indien gedetecteerd en veiliggesteld, worden zij ter plaatse of in het forensisch lab onderzocht en vervolgens vergeleken met een grote databank. Relevant is het om te bepalen of een vingerspoor afkomstig is van de dader en dus relevant voor het forensisch onderzoek. Om dit te bepalen is het niet alleen noodzakelijk om een vingerafdruk zichtbaar te maken en te koppelen aan een persoon, maar ook om deze te kunnen relateren aan het tijdsframe van het gepleegde misdrijf. Daarom de vraag om een methode te ontwikkelen die in staat is om vingerafdrukken te dateren. Het bepalen van het moment van achterlaten van een vingerspoor is cruciaal enerzijds om te bepalen of deze relevant is voor het lopende onderzoek, maar ook in de context van bewijsvoering en een eventuele veroordeling van een dader. Een consortium bestaande uit de onderzoeksgroepen Advanced Forensic Technology en NanoBio van Saxion, het Nederlands Forensisch Instituut, de Nationale Politie, de Universiteit Twente en enkele private bedrijven, zal een methode ontwikkelen om met behulp van quantum dots de datering van vingersporen mogelijk maken. De methode zal niet alleen in het lab, maar ook in de praktijk van de forensisch onderzoeker getest en gevalideerd worden.
Nadat er een misdrijf heeft plaatsgevonden, doen forensisch onderzoekers van de Nationale Politie ter plekke onderzoek naar de toedracht van het incident. Hiertoe wordt gezocht en onderzoek verricht naar sporen op de plaats delict die aanwijzingen of antwoorden kunnen geven op de vragen: Wat is er gebeurd, hoe, en wie is hier verantwoordelijk voor? In dit onderzoeksvoorstel, DaVinciQD 2.0, gaan we onderzoek doen naar het dateren van biologische sporen, meer specifiek vingerafdrukken en bloedspatten. Voor forensisch onderzoek is het relevant om te bepalen of een aangetroffen vingerafdruk of bloedspoor afkomstig is van de dader. Maar het beantwoorden van de wie/wat vraag is in veel gevallen niet voldoende. Wat als de verdachte verklaart aanwezig te zijn geweest op de plaats-delict, maar niet ten tijde van het misdrijf, bijvoorbeeld omdat deze persoon daar woont of werkt? In dat geval wil je een antwoord op de hoe en wanneer-vraag: Wanneer is dit spoor aangebracht? Daarom is er vanuit de praktijk de dringende vraag naar een dateringsmethode die op de plaats-delict kan bepalen hoe oud een gevonden spoor is. HIermee wordt snel een antwoord verkregen, waarmee het forensische onderzoeksproces sneller en efficiënter kan worden uitgevoerd. De onderzoeksgroepen Applied Nanotechnology en Technologies for Criminal Investigations van Hogeschool Saxion, het Nederlands Forensisch Instituut, de Nationale Politie, Universiteit Twente, TU Delft en enkele private bedrijven willen gezamenlijk een methode ontwikkelen om met behulp van quantum dots de datering van biologische sporen op de plaats-delict mogelijk te maken. Deze nanometer-grote quantum dots zullen zodanig gefunctionaliseerd worden dat zij specifiek aan eiwitten in het spoor kunnen binden, om zo door middel van aanstralen met forensisch licht datering mogelijk te maken. De methode zal allereerst ontwikkeld en getest worden in het lab, om daarna ook in de praktijk van de forensische onderzoeker getest, gevalideerd en uitgeleerd te worden.
Het betrekken van het sociaal netwerk in de behandeling van forensisch psychiatrische patiënten wordt breed onderkend. Aanwezige literatuur richt zich voornamelijk op methoden/instrumenten om het sociaal netwerk in kaart te brengen maar expliciteert nauwelijks wat dit betekent voor de rol van betrokken professionals. Wat werkt (niet)?
