Wereldwijd zijn er veel initiatieven op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) die gebruik maken van slimme algoritmen, die op basis van trainingsgegevens meer verbanden kunnen leggen dan voor een menselijk brein mogelijk is. Nu er meer AI in gebruik is, rijzen er zorgen over discriminatie van bepaalde individuen of groepen. Het aantal voorbeelden van AI die onbedoeld vooroordelen bevatten of om een andere reden tot oneerlijke uitkomsten leiden, neemt toe
De wereld is niet perfect. We weten het allemaal. Als mensen lopen we dikwijls tegen onze grenzen aan. Toch schemert daarvan maar weinig door in de verhalen die bedrijven, organisaties en politiek leiders ons vertellen. Ze spiegelen ons een werkelijkheid voor waarin we zelf niet hoeven te veranderen of waarin het ongemak van beperkte duur is.
De Nederlandse financiële sector is één van de vier grote sectoren waar AI wordt toegepast [CBS2021]. Zo maken de verzekeraars betrokken bij onze praktijkpartners MavenBlue en het Verbond van Verzekeraars gebruik van digitale differentiatie (DD): het gebruik van zelflerende algoritmes om het financieel risico per klant te bepalen; op dit risico baseren verzekeraars de premiehoogte en of ze de klant aannemen of weigeren. Verzekeraars willen zo het rendement van hun producten bewaken zodat ze de financiële duurzaamheid van hun bedrijf kunnen waarborgen. Tegelijk, willen ze dat het onderscheid dat ze maken eerlijk is (m.a.w. niet discriminerend) zodat ze wetgeving volgen en boetes en imagoschade voorkomen. Bovendien, vanuit de wetgever, toezicht en de samenleving neemt de druk toe om de eerlijkheid van digitale differentiatie te kunnen verantwoorden. Dit roept de vraag op: hoe kunnen verzekeraars digitale premie-differentiatie verantwoorden vanuit zowel eerlijkheid als rendement? Voor onze praktijkpartners is het een uitdaging op deze vraag een antwoord te vinden doordat het een integratie vraagt van wetgeving, ethiek en techniek in huidige werkprocessen. Daarom volgt ons onderzoek een ‘design science’-aanpak: we ontwerpen een methode om DD te verantwoorden en gebruiken deze methode om de behoeftes scherp te krijgen vanuit verzekeraars en software. Dit doen we door middel van interviews, een literatuurstudie, ontwerp en vier co-design workshops waar de praktijkpartners de methode evalueren en hun behoeftes aangeven. Het resultaat van dit onderzoek is tweeledig: een methode om DD te verantwoorden en een evaluatie van deze methode in termen van de behoeftes van de praktijk. Dit is relevant voor een bredere validatie van de methode in een RAAK en direct relevant voor de praktijkpartners zodat ze boetes en imagoschade voorkomen en voor de maatschappij om discriminatie door zelflerende algoritmes te doorgronden en te voorkomen.
In juni 2016 is een rapport van Partners for Innovation verschenen dat in opdracht van SIA is gemaakt rondom een verkenning en ontwikkeling van een platform Circulaire Economie voor lectoren van hogescholen . Uit dit onderzoek is een duidelijke behoefte naar voren gekomen om een dergelijk platform in te richten. Tevens zijn aanbevelingen gedaan hoe dat concreet op te pakken. Mede op basis van genoemd rapport is het initiatief genomen om met een aantal lectoren in Nederland die op de thematiek circulariteit zitten en het Groene Brein hierop verder te verdiepen. De noodzaak van een platform rondom het thema circulaire economie doet zich steeds meer voelen vanwege 3 redenen: • Uitputting van natuurlijke hulpbronnen • Versnippering van initiatieven en activiteiten • Noodzaak tot een multidisciplinaire aanpak Van een netwerk waarin actoren elkaar positief beïnvloeden en verbindingen leggen is nog geen sprake. Een netwerk kan bijdragen aan: • Cross sectorale samenwerking tussen de verschillende sectoren; • Samenwerking tussen de verschillende vakgebieden. Het platform heft daarom de ambitie om de oplossingsrichting die de circulaire economie biedt voor onze planet problemen te versnellen door het verbinden van lectoren met een onderzoekagenda rond de circulaire economie. Het platform wil dit doen door meer ‘internationale calls’ en onderzoeksprojecten in samenwerking met het werkveld te doen en door als gesprekspartner gezamenlijk op te trekken naar de overheid, politiek en pers. Het platform ambieert om de samenhang tussen de verschillende lectoren te vergroten en om tegelijkertijd de samenwerking met ondernemers, overheden, het onderwijs en het onderzoek van universiteiten te versterken. Beoogde doelen zijn: • Creëren van netwerken • Verbeteren van focus • Externe verbinding realiseren tussen kennisinstellingen • Kwaliteitsimpuls voor HBO-onderzoek • Disseminatie van ontwikkelde kennis
Nederlandse zorgorganisaties hebben - mede door de corona-uitbraak - te maken met personeelstekorten, oplopend verzuim, een hoge werkdruk en een toename van psychische klachten onder medewerkers. In 2019 gaf bijna 44 procent van alle zorgmedewerkers aan een hoge tot zeer hoge werkdruk te ervaren. Psychische klachten onder zorgmedewerkers zijn in 2018 met 40% toegenomen en 37% heeft een burn-out gehad. En sinds de corona-uitbraak ervaart 70% van de zorgmedewerkers een toename in mentale belasting. Een belangrijk risico voor de psychische gezondheid zijn ook slaapproblemen. Gegeven bovengenoemde ontwikkelingen is het van groot belang dat zorgorganisaties investeren in de duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers. Werkplekinterventies spelen hier een belangrijke rol in, omdat ze de gezondheid, vitaliteit en welbevinden van medewerkers kunnen vergroten. Innovatieve werkplekinterventies richten zich steeds vaker op werkdruk en slaap. Onderzoek naar het effect van dit soort interventies op de vitaliteit van zorgmedewerkers is echter schaars. En daarbij ondervinden organisaties vaak nog belemmeringen bij het implementeren van dit soort interventies. Veelgenoemde belemmeringen zijn: 1) het ontbreken van integraal gezondheidsbeleid; 2) onvoldoende (financiële) middelen; 3) onvoldoende communicatie en 4) tijdgebrek. Inzoomend op de provincie Utrecht zien we bij de zorgorganisaties aangesloten bij Utrechtzorg (arbeidsmarktorganisatie voor Zorg en Welzijn) eenzelfde beeld. Ook zij hebben te maken met personeelstekorten, oplopend verzuim, een hoge werkdruk en een toename van psychische klachten onder medewerkers. Dit project heeft daarom als doel om: 1) zorgorganisaties aangesloten bij Utrechtzorg te ondersteunen bij het succesvol implementeren van een gecombineerde werkplekinterventie gericht op werkdruk en slaap; 2) de effectiviteit van deze gecombineerde werkplekinterventie op de vitaliteit van zorgmedewerkers te onderzoeken en 3) de hiermee opgedane kennis en ervaring te delen met de gehele Nederlandse zorgsector.
