Het ontwikkelen en verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijs is een teamopgave en collectief handelingsvermogen is een voorwaarde voor die opgave. In dit rapport presenteren we de resultaten van twee jaar onderzoek naar dat collectief handelingsvermogen in zes docententeams in twee mbo-instellingen. We onderzochten met een mixed method actieonderzoek in en met deze teams hoe dit handelingsvermogen tot stand komt en hoe via interventies team- en organisatiecondities kunnen worden versterkt. De interventies waren gericht op het versterken van het onderwijs en de samenwerking in het team. De zes teams ervoeren relatief veel collectief handelingsvermogen rond het verzorgen van het eigen onderwijs, maar veel minder rond het realiseren van verbeterdoelen of het beïnvloeden van condities in de organisatie. Het onderzoek en de interventies leidde niet tot een structurele versterking van het collectief handelingsvermogen in de zes teams. De oorzaak daarvan ligt in een combinatie van team- en organisatiecondities. In teams waar de basiscondities voor effectief teamwerk of de sociale veiligheid niet op orde waren, is het zeer lastig tot onmogelijk om teams tot ontwikkeling te brengen. Veel teams ervaren daarnaast weinig tot geen tijd om met elkaar te reflecteren op het eigen handelen en functioneren en komen dan ook niet of zeer beperkt zelfstandig tot die reflectie. Leiderschap blijkt een belangrijke organisatieconditie, met name voor de realisatie van verbeterdoelen. In de prioritering van doelen en planning en structurering kan een leidinggevende een belangrijke rol spelen. Een ondersteunende rol van een teamcoach was hierin ook positief, terwijl bij de invloed van de organisatiecondities de afstand tussen team en afdelingen in de meeste teams opvalt. Op organisatieniveau valt daarnaast de constant veranderende context op waarin de teams opereren, die een negatieve invloed lijkt te hebben op het functioneren van de teams. De teamcondities en organisatiecondities beïnvloeden elkaar en zijn voor elk team anders. Dit maakt het versterken van team- en organisatiecondities die het collectief handelingsvermogen bepalen een ‘wicked problem’. De reflecties en aanbevelingen in dit rapport zijn gericht op de vraag hoe team- en organisatiecondities en daarmee het collectief handelingsvermogen van teams versterkt kunnen worden, binnen deze complexe context.
Het ontwikkelen en verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijs is een teamopgave en collectief handelingsvermogen is een voorwaarde voor die opgave. Onder collectief handelingsvermogen van een team verstaan we een goed functionerend team dat in staat is tot collectief professioneel handelen.Samenwerken in effectieve teamsDit actieonderzoek was gericht op de vraag hoe docententeams, ondersteunende diensten en leidinggevenden in het mbo het collectief handelingsvermogen van teams kunnen versterken, teneinde kwalitatief hoogwaardig onderwijs te realiseren.ConclusiesHet blijkt dat teams een centrale rol spelen in onderwijsvernieuwing, maar de tijd die nodig is om veranderingen vorm te geven, wordt vaak onderschat. Dit is een van de conclusies uit het onderzoek.Ook komt uit het onderzoek naar voren dat wanneer basiscondities als sociale veiligheid en effectieve teamsamenwerking ontbreken, het lastiger is – of zelfs onmogelijk – om teams tot ontwikkeling te brengen. Ook ervaren veel teams weinig tijd om met elkaar te reflecteren op het eigen handelen en functioneren, en zij missen vaak de vrijheid om werk echt anders in te richten.Werkwijze onderzoekIn het onderzoek stonden condities voor de totstandkoming van collectief handelingsvermogen en de doorwerking in en verbetering van de onderwijspraktijk centraal. Zes docententeams, leidinggevenden en ondersteunende diensten in twee mbo-instellingen ontwikkelden hiervoor als ‘reflective practitioners' met elkaar interventies, begeleid door de onderzoeksgroep Teamprofessionalisering (HvA) en het lectoraat Beroepsonderwijs (HU).Dit actieonderzoeks- en ontwikkeltraject was een initiatief van de Hogeschool van Amsterdam in samenwerking met de Hogeschool Utrecht, het Regio College en Friesland College. Ondersteuning en facilitering van het traject wordt mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Nationaal Regieorgaan Onderwijs (NRO).
MULTIFILE
Het handelen van docententeams heeft grote invloed op de kwaliteit van het onderwijs en het succes van studenten. Toch wordt in het hoger beroepsonderwijs relatief weinig aandacht besteed aan de vraag of en onder welke omstandigheden teams van docenten goed functioneren. In dit artikel worden aan de hand van twee praktijkcases uit een longitudinaal actie-onderzoek de totstandkoming van het handelingsvermogen van teams verkend. We richten ons daarbij op de invloed van de kenmerken van het team zelf en van de organisatiestructuur. We sluiten af met de vraag hoe het vermogen tot handelen van docententeams versterkt kan worden en wat de rol van HRM daarin is.
Het ontwikkelen en verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijs is een teamopgave. Collectief handelingsvermogen is een voorwaarde voor die opgave. Dit onderzoeksproject richt zich op de vraag hoe docententeams, ondersteunende diensten en leidinggevenden in het mbo het collectief handelingsvermogen van teams kunnen versterken om kwalitatief hoogwaardig onderwijs te realiseren.
Het ontwikkelen en verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijs is een teamopgave. Collectief handelingsvermogen is een voorwaarde voor die opgave. Dit onderzoeksproject richt zich op de vraag hoe docententeams, ondersteunende diensten en leidinggevenden in het mbo het collectief handelingsvermogen van teams kunnen versterken om kwalitatief hoogwaardig onderwijs te realiseren.Doel Doel is inzicht verkrijgen in effectieve manieren om collectief handelingsvermogen te versterken en door te vertalen naar de realisatie van onderwijsverbeteringen. Met docenten, leidinggevenden en ondersteuners zoeken we naar ‘wat werkt’ in het versterken van collectief handelingsvermogen van zes mbo-docententeams. Resultaten Inzichten uit het onderzoeksproject bieden docenten, leidinggevenden en ondersteunende diensten handvatten en interventies voor het versterken van het collectief handelingsvermogen van teams om de onderwijspraktijk te verbeteren. Looptijd 01 maart 2020 - 01 januari 2024 Aanpak De actiegerichte onderzoeksaanpak kent drie fasen: Diagnose en gemeenschappelijk doel formuleren Interventies bedenken en uitvoeren Resultaten evalueren en vervolgacties bedenken Folder samenwerken aan effectieve teams
Het ontwikkelen en verzorgen van kwalitatief hoogwaardig onderwijs is een teamopgave. Collectief handelingsvermogen is een voorwaarde voor die opgave. Dit onderzoeksproject richt zich op de vraag hoe docententeams, ondersteunende diensten en leidinggevenden in het mbo het collectief handelingsvermogen van teams kunnen versterken om kwalitatief hoogwaardig onderwijs te realiseren.Doel Doel is inzicht verkrijgen in effectieve manieren om collectief handelingsvermogen te versterken en door te vertalen naar de realisatie van onderwijsverbeteringen. Met docenten, leidinggevenden en ondersteuners zoeken we naar ‘wat werkt’ in het versterken van collectief handelingsvermogen van zes mbo-docententeams. Resultaten Inzichten uit het onderzoeksproject bieden docenten, leidinggevenden en ondersteunende diensten handvatten en interventies voor het versterken van het collectief handelingsvermogen van teams om de onderwijspraktijk te verbeteren. Looptijd 01 maart 2020 - 01 december 2022 Aanpak De actiegerichte onderzoeksaanpak kent drie fasen: Diagnose en gemeenschappelijk doel formuleren Interventies bedenken en uitvoeren Resultaten evalueren en vervolgacties bedenken Folder samenwerken aan effectieve teams
