Uitgangspunt van de Participatiewet is meedoen in de samenleving en werken naar vermogen. De wet moet ervoor zorgen dat meer mensen werk vinden, ook mensen met een arbeidsbeperking (wetten.overheid, 2015). In het onderzoek naar begeleidingsvormen binnen de bijstand in Amsterdam, hebben we de ruim 800 deelnemers ook gevraagd naar hun niet-betaalde werkzaamheden: vrijwilligerswerk, mantelzorg en scholing. Hoewel onze doelgroep niet representatief is voor de gehele bijstandspopulatie in Amsterdam, geven de onderstaande bevindingen wel een beeld van de situatie waarin bijstandsgerechtigden zich bevinden. Op basis van de vier metingen in het onderzoek (zie hoofdstuk 2 voor de opzet en fasering van de metingen) constateren we dat ruim de helft van onze deelnemers een of meer langdurige ziekten, aandoeningen of handicaps heeft. En weer de helft van hen komt daardoor niet tot (betaald) werken. Anderen geven aan niet meer uren te werken dan ze al doen, omdat dat een te grote fysieke of mentale belasting geeft. Er is in onze samenleving dus een hoog percentage mensen dat als gevolg van fysieke of mentale belemmeringen nooit betaald werk zal verrichten of nooit voldoende uren kan werken om uit de uitkering te komen. Dit betekent niet dat ze zich niet willen inzetten in de maatschappij. In sommige gevallen participeren ze al op een of andere manier, onbetaald. Meedoen naar vermogen kan immers ook het verrichten van vrijwilligerswerk en/of mantelzorg betekenen. Soms naast een baan, maar in enkele gevallen ook in plaats van een (parttime) baan. Als stimulans om te (blijven) participeren, is het voor veruit de meeste bijstandsgerechtigden belangrijk perspectief te bieden op (meer) betaald of onbetaald werk of op scholing.In dit hoofdstuk komen drie vormen van onbetaalde (maatschappelijke) activiteit aan bod die door de ondervraagde bijstandsgerechtigden naast of in plaats van een betaalde baan worden verricht: vrijwilligerswerk, mantelzorg en scholing.
Het hebben van schulden kan het maatschappelijk participeren en succesvolre-integreren flink belemmeren. Wat doen mensen als de last van hun schuldendoor toelating tot de schuldsanering plaatsmaakt voor de zekerheid van eengedurende drie jaar maandelijks te betalen vast bedrag? En maakt het daarbijuit of de finale kwijting via een sanering (vooraf) of een schuldbemiddeling(achteraf) verloopt? Het lectoraat Armoede en Participatie van de Hogeschoolvan Amsterdam legde de gemeentes Amsterdam en Almere deze vragen voor.Het onderhavige vraagstuk raakt de kern van het lectoraat: de combinatie vanschulddienstverlening en re-integratie. Het niet hebben van werk en het levenin armoede zijn immers voor veel mensen twee kanten van dezelfde medaille.Hoe kunnen we bereiken dat burgers en hen ondersteunende professionalsarmoede/schulden en werk meer met elkaar verbinden?
Openbare les. De betekenis van werk is voor mensen verschillend, maar naast economische zelfstandigheid kan werk bijdragen aan persoonlijke voldoening en ontwikkeling, sociale verbinding en welzijn (Duffy e.a. 2016). Werklozen zijn over veel aspecten in hun leven vaak negatiever dan mensen met een betaalde baan (Van Echtelt 2010). Ook vanuit de overheid wordt een steeds grotere nadruk gelegd op betaald werk om de kosten van het sociale zekerheidsstelsel betaalbaar te houden. Betaald werk is echter lang geen automatisch gegeven meer. Enerzijds is er een diverse groep Nederlanders die nauwelijks toegang heeft tot de arbeidsmarkt (Van Echtelt e.a. 2019). Anderzijds ervaren mensen met een vaste of flexibele betaalde baan werk ook lang niet altijd als betekenisvol en steeds vaker als stressgevend (TNO 2019; WRR 2020).
In de laatste jaren zijn er veel biocomposieten ontwikkeld, gebaseerd op vezelversterkte biologisch afbreekbare polymeren. Polymelkzuur (polylactic acid, PLA) is een van de meest onderzochte biobased matrices door de competitieve prijs, afbreekbaarheid en de goede verwerkings eigenschappen. BioBase Pack uit Heinkenszand, Appkuns uit Oosterhout en M-plastics zijn actief in de innovatieve produktie en verwerking van biocomposieten. Het doel van dit project is om op een vernieuwende manier biocomposieten te benutten, niet alleen door het veranderen van de mechanische of thermische eigenschappen van het polymeer, maar ook om het design van het eindproduct zo te ontwikkelen dat er visueel aantrekkelijke en functioneel verbeterde en dan vooral 100 % biobased producten geproduceerd kunnen worden. Samen met Avans/CoEBBE heeft Biobase Pack binnen een eerdere samenwerking ontdekt dat bepaalde vezels goed kunnen worden toegepast om biopolymeren een 100 % biobased kleuring en daarmee een meer attractieve visuele uitstraling te geven. Het onderzoek richtte zich op de verwerking van de gekleurde vezels in het biobased Hemcell polymeer matrix. In het onderzoek werd zo de mogelijkheid om 100 % biobased kleurstoffen te gebruiken aangetoond. Maar op deze manier werd ook door specifieke kleureffecten in combinatie met het gebruik van vezels een andere design aan het Hemcell polymeer gegeven. Door het onderzoek zijn echter ook een aantal vervolg vragen ontstaan, vooral betreffende de effecten van het verwerkingsproces, de eigenschappen van de nieuwe materialen en de toepassingsmogelijkheden. Deze vragen zullen in dit Biobased Betaald project verder onderzocht worden. Het doel van dit project is om een innovatieve 100% biobased festival munt te produceren o.b.v. het toepassen van gekleurde natuurlijke vezels in biobased polymeren. De evaluatie en selectie van de mogelijke vezels, verwerking in het productie en de mogelijke speciale kleur effecten (design en functionaliteit) zijn de afgeleide onderzoeksdoelen van deze studie.
Motivatie Het versterken van de samenwerking tussen relevante lectoraten door het ontwikkelen van een multidisciplinaire onderzoeksagenda op het terrein van Arbeid in de brede zin van het woord. Hierdoor kan de thematiek rondom toegang tot en behoud van arbeid vanuit meerdere kanten worden aangevlogen én kan focus en massa worden gecreëerd voor onderzoeksprogrammering en –funding. Daardoor kunnen we als lectoraten een belangrijke rol te spelen bij vraagstukken die betrekking hebben op het duurzaam (weer) aan het werk gaan én duurzaam aan het werk blijven. Achtergrond Om als individu zelfstandig en volwaardig te kunnen deelnemen aan onze participatiemaatschappij, is het hebben van werk cruciaal. Werk is echter voor mensen met minder of onvoldoende arbeids-, persoonlijk-, sociaal-, en cultureel kapitaal en/of toegang tot hulpbronnen steeds minder vanzelfsprekend. Naast traditioneel kwetsbare groepen – zoals laagopgeleiden, mensen met een chronische aandoening en migranten - zijn er nieuwe categorieën, waaronder veel middelbaar en hoog opgeleiden, voor wie het lastig is/wordt structureel betaald werk te vinden. De oorzaak ligt voornamelijk bij de toenemende digitalisering en robotisering in combinatie met de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Ook werk op academisch niveau, dat gebaseerd is op regels, bijvoorbeeld accountancy en rechtspraak, zal steeds vaker (deels) geautomatiseerd kunnen worden (Est et al. 2015, Went et al. 2015). Anderzijds zijn er sectoren, zoals techniek en ICT, die een steeds grotere behoefte hebben aan hoogopgeleid personeel en waar het lastig is om voldoende gekwalificeerde mensen te krijgen. Tot slot zien we in alle sectoren een toename van stress- en burn-out klachten, die deels gerelateerd zijn aan traditionele, functioneel ingerichte organisaties. Het bovenstaande biedt geen rooskleurig beeld voor grote groepen in de samenleving en vanuit een breed Platform Arbeid willen we de thema’s op het terrein van arbeid vanuit meerdere perspectieven benaderen en in samenhang beschouwen.
MealTip heeft een propositie om verse producten uit de supermarkt die de houdbaarheidsdatum naderen, direct te kunnen koppelen aan groepen consumenten die genoodzaakt zijn naar de voedselbank te gaan voor hun inkopen. Hierdoor kan deze groep ook beschikken over voldoende verse en gezonde producten. De sleutel hiervoor is de door MealTip ontwikkelde Apptechnologie die supermarkten ‘real time’ in staat stellen te communiceren met hun gebruikers betreffende aanbiedingen van versproducten. Dit aanbod wisselt dagelijks, en wordt voor circa 90% verspild. Naast dat dit zeer kostbaar is, belast de verwerking ook de omgeving. Middels de MealTip app worden consumenten op de hoogte gebracht, én kunnen zij direct het afgeprijsde product kopen. Naast gewone betaling kan óók betaald worden met ‘vouchers’, uitgegeven door gemeente aan uitkeringsgerechtigden. De Virtuele Verse Voedselbank (VVV) lost een aantal belangrijke nadelen op in vergelijking met de huidige, fysieke, voedselbank Nederland (VBN): • Gezonder en verser aanbod, • Consumenten kunnen zélf kiezen i.p.v. iets uitgereikt te krijgen, • Geen trip naar de VBN nodig maar gewoon winkelen bij de supermarkt in de buurt, • Geen stigma voor de VVV-gebruiker, • Bij VVV gaat 100% naar de gebruiker, in plaats van 100% naar de organisatie bij VBN, • Geen logistieke kosten: de artikelen blijven in de supermarkt, blijven in de koeling en personeel is aanwezig om iedereen te helpen. MealTip wordt vanuit de supermarkt “betaald” en kost de gemeente niets. MealTip en de VVV zijn nieuw en nog onbekend. Maar zeer positieve gesprekken zijn gaande met 10 gemeenten en wij verwachten binnenkort een aantal schriftelijke steunbetuigingen. In dit project wordt de haalbaarheid van de propositie van MealTip verder onderzocht en ondersteund o.a. door gesprekken te voeren met gemeenten/supermarkten en consumenten. Daarnaast wordt een ontwerp gemaakt voor voedselverspillingsmonitoring om de impact van MealTip te meten op de voedselverspilling in supermarkten.
