De VVT staat onder druk. Dit komt onder andere door tekorten aan verpleegkundigen als gevolg van een grote uitstroom en een te beperkte instroom. Zorgvisie (2020) geeft aan dat het leerklimaat binnen een instelling van invloed is op instroom en personeelsbehoud, maar in de sector is veel onduidelijkheid over hoe je een goed leerklimaat kunt realiseren. Om de problematiek rondom uit en instroom aan te gaan, is enkele jaren geleden in de regio Haaglanden de brancheorganisatie Zorgscala, bestaande uit dertien VVT-organisaties, opgericht. In opdracht van Zorgscala hebben tien studenten van de opleiding Verpleegkunde aan De Haagse Hogeschool onderzocht hoe het gesteld is met het huidige leerklimaat in de VVT.
MULTIFILE
Zorg, Service & Welzijn van Friesland College opereert in een complexe wereld. De bevolking vergrijst, de zorgvraag neemt toe en de beroepsbevolking krimpt. De technologische ontwikkelingen in de zorg gaan razendsnel. Mensen blijven langer thuis wonen, houden meer zelf de regie over wat ze nodig hebben en er ontstaan nieuwe vormen van welzijn en zorg, bijvoorbeeld kleinschalig wonen voor ouderen. In de maatschappij als geheel spelen ook grote vraagstukken waar (aankomende) professionals bij de uitoefening van hun beroep mee te maken krijgen. Dit vraagt om wendbare professionals ofwel professionals met de capaciteit om verbetergericht te leren en werken. Dit thema: professionals die zich blijvend ontwikkelen, heeft ook de aandacht van het Practoraat Leven Lang Ontwikkelen van Friesland College. Het beroepsonderwijs, waar deze professionals worden opgeleid, staat daarmee midden in de samenleving.
De insteek is de maatschappelijke context, waarbij we de vraag stellen hoe iedereen in de samenleving kan meedoen, kan deelnemen en welke vraagstukken dan op ons afkomen. Ook op de professional.Dit artikel is een bewerking van de lezing van Michèle Garnier, dean van de Hanzehogeschool Groningen.
Het project GOUD (Geïntegreerde Ondersteuning voor multidisciplinaire Uitrol van Datagedreven zorg in verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg [VVT]) komt voort uit toenemende druk op de VVT-sector door vergrijzing en het tekort aan zorgverleners. Volgens recente beleidskaders kan datagedreven zorg helpen bij de benodigde zorgtransitie. Bij datagedreven zorg leren, beslissen en verbeteren hbo- en mbo-zorgverleners o.b.v. data uit het primaire zorgproces zoals sensordata en rapportages. VVT-organisaties zijn begonnen met top-down visievorming en technisch gedreven pilots, maar komen niet verder. Dit komt omdat datagedreven zorg een complex vraagstuk is dat actieve betrokkenheid van diverse stakeholders (zorg, ICT, staf) vereist, iets waar VVT-organisaties moeite mee hebben. Om dit probleem aan te pakken, werken onderzoekers van Windesheim, Saxion, Hogeschool Utrecht en Deltion College samen om twee VVT-organisaties (Den Bouw Woon-zorg-centrum en AxionContinu) te ondersteunen bij de uitrol van datagedreven zorg. Dit doen ze via ontwerpgericht onderzoek. Ze volgen hierbij de fasen van het recent gepubliceerde cyclische model voor “data in een lerende organisatie” (Vilans, 2023), dat niet eerder geoperationaliseerd is in de praktijk: 1.Richten: Visievorming via multidisciplinaire gesprekstools; 2.Inrichten: Vaststellen (technische) infrastructuur, werkprocessen en definiëren van rollen, taken en verantwoordelijkheden; 3.Verrichten: Methodisch experimenteren met zorgdata; 4.Leren/veranderen: Reflectie op gerealiseerde veranderingen. De hulpmiddelen die in deze werkpakketten worden ontworpen worden geïntegreerd in een toolbox, die het cyclische model operationaliseert en beschikbaar wordt gesteld via de website van het landelijke netwerk “Samen datagedreven werken in Zorg en Welzijn”. Verdere doorwerking in de praktijk wordt ondersteund door Werkgeversvereniging Zorg & Welzijn, Health Valley, Scamander, Beter Healthcare en drie andere VVT-organisaties (Noorderboog, Baalderborg groep en Zorggroep Apeldoorn). Het onderwijs en de competentieprofielen voor zorgprofessionals worden doorontwikkeld via TZA IJssel-Vecht, Aart Eliëns Advisering en V&VN. Doorwerking richting onderzoek gebeurt via betrokken practoren- en lectorenplatformen, Vilans, en Maastricht University
Achtergrond Steeds meer technologie is beschikbaar om zelfmanagement en kwaliteit van leven van ouderen te bevorderen. Zorgorganisatie Livio maakt gefragmenteerd gebruik van die technologie en zoekt naar een manier om technologie duurzaam te implementeren en in te bedden in reguliere werkprocessen, steeds in samenwerking met de cliënt. De Normalization Process Theory (NPT) biedt concrete aanwijzingen om inbedding van innovaties in werkprocessen te ondersteunen. Daarbij is de focus op het concrete wat en hoe het werk gedaan wordt. De NPT onderscheidt daarbij vier mechanismen: samenhang, betrokkenheid, samen doen en reflectie. Met het op NPT gebaseerde NoMAD-instrument kan innovatiebereidheid en implementatievoortgang op die vier mechanismen gemonitord worden. Doelstelling Met deze aanvraag wordt een breed implementatieproject voorbereid gericht op inbedden van technologie in verpleeghuis, thuiszorg en woonzorgcentra (VVT) in Oost-Nederland, met (inter)nationale opschalingsmogelijkheden. In dit project werken hogeschool Saxion, zorgorganisatie Livio en Roessingh Research & Development samen om dit te realiseren. De doelen van deze voorbereidende aanvraag zijn: a) Het aanpassen van het NoMAD instrument voor de implementatie van technologie, voor de context van verpleeghuis, thuiszorg en woonzorgcentra, b) het uitwerken van een werkwijze om cliënten te betrekken in de implementatie van technologie. Daarnaast is het doel van deze aanvraag om een consortium te vormen van zorgorganisaties, netwerk-, onderwijs-, MKB- en kennisinstellingen ten behoeve van het brede implementatieproject om daarmee een subsidieaanvraag voor RAAK Publiek te schrijven, gericht op implementatie van technologie in Oost-Nederland. Resultaten - Aangepaste versie van NoMAD geschikt voor het monitoren van de implementatie van technologie in de VVT; - Een werkwijze voor cliëntparticipatie tijdens het implementatieproject; - Consortium met partners van zorgorganisaties, netwerkorganisaties, MKB, onderwijs, kennisinstellingen en cliëntenorganisaties, ten behoeve van - RAAK Publiek subsidieaanvraag gericht op implementatie van technologie in VVT in regio Oost-Nederland.
Sinds de Coronacrisis is nog sterker dan voorheen duidelijk hoezeer ouderen in zorginstellingen behoefte hebben aan persoonsgerichte zorg. Daarnaast is zorg aan ouderen met dementie per definitie complex. Wanneer psychosociale behoeften niet worden gezien, kunnen er verveling, eenzaamheid en gedragsproblemen ontstaan. Persoonsgerichte zorg vraagt van verpleegkundigen en verzorgenden een ‘antenne’ voor het opmerken van en adequaat reageren op emoties en de gemoedstoestand van zorgvragers. Ervaren zorgverleners hebben zich opmerkzaamheid en persoonsgericht reageren eigen gemaakt waarmee ze goede kwaliteit van zorg kunnen verlenen, maar bestempelen dit als vanzelfsprekend intuïtief handelen. Deze ervaringsdeskundigheid wordt nog weinig gebruikt en amper gedeeld om zorg te verbeteren. Dit project is ontstaan vanuit de wens voorbeelden van goed handelen die zorgverleners zelf onbewust toepassen als succesverhalen te gebruiken. Want hoewel er voldoende persoonsgerichte benaderingswijzen bekend zijn, blijkt daar naar handelen vaak van individuele zorgverleners afhankelijk. De vraag: hoe kan de (onbewuste) ervaringsdeskundigheid van zorgverleners gebruikt worden om opmerkzaamheid en persoonsgericht reageren in het dagelijks handelen te integreren, staat dan ook centraal. De voorgestelde innovatie zal zorgverleners handvatten bieden door de succesverhalen te gebruiken om opmerkzaamheid en persoonsgericht reageren in het eigen handelen en dat van collega’s te herkennen om vervolgens in andere situaties toe te kunnen passen. Dataverzameling van voorbeelden via waarderend en ontwerpgericht onderzoek zijn input voor de ontwikkeling van een duurzaam hulpmiddel voor het overdragen van deze ervaringsdeskundigheid tijdens leer- en scholingsmomenten in de dagelijkse praktijk, zoals een visueel oefenmodel, serious game, film- of theaterspel. Het project is geïnitieerd door VVT-organisatie KwadrantGroep en het Lectoraat Leiderschap & Identiteit NHL Stenden Hogeschool, waarop samenwerking is gezocht met het Talmalectoraat Wonen, Zorg en Welzijn NHL Stenden Hogeschool; verpleegkunde en verzorgende-IG opleidingen (mbo en hbo) en MKB-bedrijf Studio Maki en aanvullende expertise is gezocht bij het Wenkebach instituut UMCG, RUG en Saxion Hogeschool.
