English--The impact of residualisation on social work has so far hardly been explored. Based on existing literature and recently started empirical research in Amsterdam we analyze several consequences. Residualisation refers to the process whereby urban social housing is strictly allocated to the lowest income groups. What does this concentration of disadvantaged households mean for the role of social workers? Firstly, for community workers residualisation mostly implies a renewed role as instigators of residents’ participation in urban renewal trajectories for social mix. Furthermore community activities are increasingly used to offer safe havens for new and old groups of residents and also to prevent expensive treatments for several residential groups. For social workers focusing on individual support or casework residualisation results in an increasingly complex caseload. Residualisation does not imply extra formation for social work, but rather extra attention for the effortful coproduction of welfare between formal and informal actors. Within this playing field, we distinguish link work as vital for both formal and informal social work. Link work is about establishing vertical and horizontal connections between different worlds, across sectoral, professional or trust gaps. We expect that in areas of residualisation successful urban social work is dependent on strong linking skills.
Wat moeten de buren nou met die buurvrouw die schichtig achter de voordeur verdwijnt als zij wordt aangesproken op haar geschreeuw ’s nachts? Utrechts onderzoek moet uitwijzen of de ervaringenmet gemengd wonen handvatten kunnen bieden voor de omgang tussen ‘gewone’ en ‘andere’ buren. De voortekenen zijn positief. De overheid wil mensen met een verstandelijke beperking of met psychiatrische problematiek die in instellingen verblijven voortaan in stadswijken huisvesten. Ook wil ze de groeiende dak- en thuisloosheid terugdringen. Maar waar laat ze al die kwetsbare mensen? In wijken met veel sociale woningbouw? Daar is de druk op de leefbaarheidsproblemen toch al te groot (Leidelmeijer e.a. 2020).
Studenten van De Haagse Hogeschool hebben als studieopdracht vraaggesprekken gehouden met jongeren in de Schilderswijk. Van de opleiding kregen zij begeleiding en een lijst van onderwerpen mee die zij aan de orde moesten stellen. Zo'n tweeëndertig studenten hebben ruim tweehonderd jongeren in de leeftijd van veertien tot achttien jaar geïnterviewd over hun leven, hun ambities, hun problemen. Twee zaken springen er uit. Het zijn jongeren die in de Schilderswijk opgroeien, die ambities hebben voor de toekomst en hun grenzen verkennen. Zij laten ook zien dat er de nodige knelpunten zijn. Zo maken armoede, werkloosheid, criminaliteit en spanningen thuis het opgroeien in de Schilderswijk niet tot een gemakkelijke opgave. Dit rapport maakt deel uit van het onderzoeksprogramma van het lectoraat Grootstedelijke Ontwikkeling van De Haagse Hogeschool. In dit lectoraat willen we met praktijkgericht onderzoek zicht krijgen op het leven in de stad Den Haag en op de inspanningen van verschillende partijen om de woon- en leefsituatie in Haagse wijken te verbeteren. Het is een bijzonder traject geweest: voor de studenten, de jongeren, de opleiding en het lectoraat. In de context van de jongeren in de Schilderswijk is het vooral belangrijk om vertrouwen te winnen om enig zicht op de situatie van jongeren te verkrijgen. Dit stelt eisen aan de aanpak. Daarenboven weten we dat waar studenten de wijk ingaan, dit een deel is van hun opleiding en het onderzoek een leeronderzoek is. Het gepresenteerde beeld is werkelijkheid, wellicht niet de enige werkelijkheid. Immers, de Schilderswijk heeft vele werkelijkheden. Het rapport is van de hand van Dick Lammers (initiator, begeleider, auteur) en Wouter Reith (auteur). Reacties zijn welkom.
In tijden van toenemende culturele diversiteit en arbeidsonzekerheid hebben jongeren in Nederlandse en Duitse stadswijken grote behoefte aan richting met betrekking tot hun toekomstige leven. Ouders en leraren lijken zelf vaak te worden overweldigd door de snel veranderende wereld waarin ze leven. Naast deze veranderingen neemt het gebruik van sociale media sterk toe, waardoor de al bestaande generatiekloof nog groter wordt. Deze ontwikkelingen hebben grote gevolgen voor de levensloopperspectieven van jongeren en leiden er vaak toe dat ze meer dan ooit richting zoeken bij hun leeftijdgenoten. In plaats van dit te zien als een problematische situatie, is dit project erop gericht de netwerken van jongeren te gebruiken als bron voor verbetering van de stadswijken. Het basisidee is jonge adolescenten (in de leeftijd van 12-14 jaar) te empoweren via bepaalde leeftijdgenoten die al gerespecteerd, verantwoordelijk en stabiel in het leven staan. Deze ‘homies’ (vier Nederlandse en vier Duitse jongeren) worden getraind en begeleid door experts op het gebied van oplossingsgericht denken en inspirerende communicatie. Daarna gaan de homies aan de slag in hun eigen wijk, waar ze drie maanden actief zullen zijn. De meeste communicatie met hun leeftijdgenoten zal verlopen via mobiele communicatie en sociale medianetwerken. In het begeleidende onderzoek wordt een analyse gemaakt van de leefsituatie van jongeren in de geselecteerde wijken voor en na de tussenkomst van de homies. De homies houden zelf een (mobiel) dagboek bij dat inzicht zal bieden in hoe zij zelf de veranderingen bij de jongeren in hun wijk zien.
In dit project ontwikkelen we Herstelcirkel ++, een gezondheidscoöperatie voor mensen met (risico op) leefstijlgerelateerde aandoeningen (o.a. diabetes). Coöperatie definiëren wij open als een (maatschappelijke) onderneming of autonome organisatie waarbij de deelnemers zeggenschap hebben over hoe zij voorzien in hun behoeften door het realiseren of beheren van voorzieningen en/of diensten. Deze ontwikkeling beantwoordt de wens van mensen met leefstijlaandoeningen (meer regie over de eigen gezondheid) en de door professionals gevoelde noodzaak om de eerstelijnszorg toegankelijk te houden. Het uitgangspunt is dat zorg en gezondheidsbevordering zoveel mogelijk rond, door en voor mensen met vergelijkbare wensen georganiseerd kan worden, in de eigen omgeving zodat de stap naar formele zorg minder nodig is. Complementair aan formele zorg en duurzaam verankerd in een wijklandschap van gezondheidsbevordering. Ondanks Nederlandse burgerinitiatieven rond zorg en gezondheid ontstaan coöperatieve vormen van zelfhulp niet altijd en overal, vooral niet in stadswijken (met achterstandsproblematiek). Hoe kunnen professionals die in de wijk actief zijn rond zorg, gezondheid en welzijn en MKB-bedrijven die zoeken naar innovatieve dienstverlening m.b.t. voeding, beweging en coaching samen met bewoners meer coöperatieve samenwerking bewerkstelligen ten behoeve van vitaliteit? Centraal in dit project staat de doorontwikkeling van Herstelcirkel in de wijk (HCIW) een sociale innovatie die diabetes-zelfmanagementeducatie en zelfhulp combineert door groepen mensen onder begeleiding van coaching aan leefstijlverandering te laten werken. Ondanks veelbelovende resultaten na het eenjarige traject, blijkt voor het merendeel het effect niet duurzaam. Uitgangspunten project: Co-designaanpak die professionals leert kennismaken met ontwerpgerichte methoden om met en voor bewoners passende dienstverlening in de wijk te ontwikkelen die coöperatieve zelfhulp faciliteren. Versterken van positieve krachten van bewoners en wijken (‘assets’) als elementen van de sociale en fysieke leefomgeving die deelnemers in staat stellen gezondheid te bevorderen. Ontwikkeling van een coöperatie, inclusief organisatorische aspecten: samenwerking met gezondheids- en welzijnsprofessionals en duurzame verankering in de wijk.
Platform Stad en Wijk is een samenwerkingsverband van lectoraten dat inzichten en oplossingen aandraagt voor complexe maatschappelijke vraagstukken in steden en wijken. We doen praktijkgericht onderzoek naar de leefbaarheid in stadswijken, samen met direct betrokkenen. Vanuit een sociaal perspectief richten we ons op het bevorderen van een gezonde, duurzame en veilige leefomgeving voor mensen in alle levensfasen. Dit sluit aan op de missie Leefstijl en Leefomgeving (KIA Gezondheid en Zorg) en het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid. De nadruk van het onderzoek ligt op de interactie tussen de fysieke omgeving (openbare ruimte, woningen, groen) en het stadsleven (gedrag, samenleven). De stadswijk is de plek waar beleid, ondernemerschap en bewonersinitiatieven samenkomen en waar een grote diversiteit aan partijen gezamenlijk op zoek gaat naar situationele oplossingen. Het is het ideale schaalniveau voor actie: klein genoeg voor nabijheid, betrokkenheid en integraal denken en groot genoeg voor betekenisvolle interventies. Het platform is een actief netwerk van lectoraten die nauw samenwerken op gebied van kennisontwikkeling en kennisuitwisseling met elkaar, het onderwijs en de beroepspraktijk. Voor de kennisontwikkeling schrijven we gezamenlijke onderzoeksaanvragen, vormen we onderzoeksconsortia, en doen we interdisciplinair en steden-vergelijkend onderzoek. We werken hierin onder andere samen met gemeenten, welzijnsorganisaties, woningcorporaties en bewoners. Kennisoverdracht naar deze partners gebeurt op praktische en toegankelijke wijze. Voor de kennisuitwisseling is een infrastructuur opgebouwd met een website, sociale media-kanalen, nieuwsbrief, publicaties, en interactieve bijeenkomsten. We behandelen inhoudelijke thema’s over de stadswijk, maar ook vernieuwende (kwalitatieve) onderzoeksmethodieken. Zo dragen we bij aan de beroepsontwikkeling en expertiseversterking van (aankomende) urban professionals en een herkenbare positie van lectoraten in het veld van onderzoek, praktijk en onderwijs. Aan onze bijeenkomsten nemen praktijkprofessionals, ambtenaren, bewoners, onderzoekers en studenten deel. Alles overziend vormt Platform Stad en Wijk een sterk netwerk van lectoraten die elkaar inspireren en gezamenlijke ambities hebben voor de toekomst.
