Deze rapportage beperkt zich tot de vraag wat de actuele stand van zaken is op het vlak van de kwantiteit van het lokale nieuwsaanbod. In een volgende fase zal door middel van een inhoudsanalyse gekeken worden naar meer kwalitatieve aspecten van het aanbod, in het bijzonder de aanwezigheid van lokaal bestuurlijk nieuws binnen de in een gemeente aangetroffen lokale nieuwsmedia. Door middel van een inhoudsanalyse kan worden vastgesteld of en in welke mate er daadwerkelijk over onderwerpen met lokaal bestuurlijke relevantie wordt bericht. Hierbij worden aanbod en inhoud (aantal artikelen) vastgesteld in drie betrokken gemeenten in de regio’s waar de pilots van start zullen gaan, alsmede in een nader te bepalen aantal overige gemeenten. Ook roept het aanbodsonderzoek nog verschillende vragen op, zoals wat zit er achter die 1 à 2 nieuws- en selectiesite (hoe gaan zij te werk en hoe vullen zijn het totale aanbod aan), wat doen aggregatie-sites nu precies en gebeurt er in nieuws- en huis-aan-huisbladen en op de omroepsites? Ook deze vragen zullen bij toekomstig, meer inhoudelijk gericht onderzoek worden betrokken.
Als willekeurige burgers gevraagd wordt welk soort nieuws ze het belangrijkste vinden, staat ‘nieuws uit de eigen omgeving’ vrijwel altijd bovenaan. Mensen willen op de hoogte blijven van wat er in hun omgeving gebeurt. We weten niet precies hoezeer mensen afhankelijk zijn van lokale media, of ze die media missen als ze er niet meer zijn, en naar welke alternatieven ze grijpen als er één wegvalt. We weten dat niet omdat er in Nederland geen plekken zijn die verstoken blijven van lokale media – er is altijd een huis-aan-huisblad, een website met regionieuws en een regionale omroep. Vrijwel altijd is er een regionale krant en een lokale omroep. Er zijn echter uitzonderingen: in vijf gemeenten is geen regionaal dagblad (2% van de bevolking), terwijl in zo’n 30 Nederlandse gemeenten geen lokale omroep is. Er zijn geen ‘witte plekken’ maar wel ‘lichte vlekken’ in het lokale medialandschap
In reactie op teruglopende abonnee- en advertentie-inkomsten en een veranderende nieuwsvraag, experimenteren regionale nieuwsmedia in Nederland met het verbreden van het digitale aanbod van nieuws en het centraliseren van het nieuwsproces. Deze convergentie naar het newsroommodel heeft gevolgen voor de bedrijfsmatige en journalistieke organisatie. Om te kunnen onderzoeken hoe regionale nieuwsmedia crossmediale strategieën ontwikkelen en implementeren die economisch rendabel zijn en voldoen aan journalistieke kwaliteitsmaatstaven, is in 2009 een pilotstudie uitgevoerd bij drie regionale kranten in Nederland. Het doel hiervan was (1) een indruk krijgen van de diversiteit van de multimediale ambities en (2) het formuleren van een geschikt model voor grootschalig vervolgonderzoek.
Nieuwsorganisaties maken zich zorgen om burgers die zich in toenemende mate afkeren van het nieuws. In onderzoeken komt naar voren dat het publiek vindt dat nieuwsorganisaties er niet in slagen een beeld van samenleving te schetsen waarin burgers zichzelf herkennen en zich erkend voelen. Mensen geven aan dat nieuwsmedia hen onvoldoende diepgang, duiding en verschillende perspectieven bieden. Journalistieke nieuwsmedia maken zich daarom zorgen over hun rol in de samenleving en vragen zich af hoe de betrokkenheid met het publiek te versterken. De vraag is dan hoe nieuwsmedia in een gedigitaliseerde samenleving de relatie met het publiek kunnen vormengeven op een manier die burgers het gevoel geeft serieus genomen te worden. Publieke organisaties, zoals overheden, maken in toenemende mate gebruik van conversational AI (CA), om de relatie met het publiek te verbeteren. Geavanceerde conversational AI kan bijdragen aan een goed geïnformeerde samenleving, een taak die de journalistiek, en de publieke media in het bijzonder, expliciet nastreven. Echter, voor een succesvolle implementatie is niet alleen goed functionerende technologie belangrijk. Het vertrouwen van het publiek is daarvoor minstens zo essentieel. In dit onderzoeksproject zoeken experts uit de journalistiek, techniek en design samen met publieke omroepredacties op nationaal, regionaal en lokaal niveau naar manieren hoe nieuwsmedia conversational AI kunnen inzetten om de nieuwsvoorziening beter aan te laten sluiten bij de informatiebehoefte van burgers en tegelijkertijd rekening houdt met journalistieke waarden en normen. Samen met NOS, Omroep Brabant en Omroep Venlo onderzoeken we door middel van ontwerpgericht onderzoek hoe conversational AI hierin een rol kan spelen. Het onderzoek levert naast werkende prototypes ook ontwerpprincipes op die in verschillende journalistieke contexten richting kunnen geven aan redacties voor de ontwikkeling van een eigen conversational AI.
