De Kredietbank Midden-Groningen (KMG) heeft eind 2021 het project Jongeren met Toekomst opgestart dat loopt tot en met 2028. Het doel hiervan is om kwetsbare jongeren van 18 tot 27 jaar met problematische schulden binnen de gemeente een kans geven op een betere toekomst door de doelgroep eerder en effectiever hulpverlening te bieden en de opbouw van schulden en of terugval te voorkomen. De KMG heeft echter nog nauwelijks ervaring met deze specifieke doelgroep en tot dusver vooral reguliere schuldaflossingstrajecten geboden zonder onderscheid op leeftijd. Om het project een gefundeerde start te kunnen geven wil de KMG een eigen werkwijze ontwikkelen die aansluit op de context van Midden-Groningen op basis van twee soorten informatie. Het gaat in de eerste plaats om wetenschappelijke inzichten in de specifieke en kwetsbare doelgroep van jongeren met problematische schulden. Ten tweede betreft het bestaande werkwijzen ten aanzien van deze doelgroep in andere Nederlandse gemeenten. Het is in Nederland zo geregeld dat vanuit de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening gemeenten veel eigen ruimte hebben om hun schuldhulpverlening voor jongeren vorm te geven. Zo hebben verschillende gemeenten hun eigen werkwijzen ontwikkeld en ervaring opgedaan met een tal van preventie-, schuldhulp- en nazorgmaatregelen (Vijlbrief & Van Mourik, 2020). De KMG zoekt hierbij in de eerste plaats naar bestaande mogelijkheden voor secundaire preventie: het vroegtijdig aanpakken van schuldenproblematiek bijvoorbeeld door middel van coaching, trajectbegeleiding en het bieden van een schuldregeling. Het doel hiervan is aflossen van schulden of stabiliseren van de situatie, zodat vaste lasten kunnen worden betaald zoals huur, gas, water, elektra, voeding en leefgeld. De jongeren met problematische schulden moeten dan wel eerst zijn gesignaleerd. Ook is de KMG geinteresseerd in bestaande mogelijkheden tot tertiaire preventie: nazorg gericht op het voorkomen dat een jongere terugvalt in de schulden. Dit kan worden gedaan door jongeren te monitoren. De groep met gebrekkige vaardigheden krijgt hier vanuit blijvend hulp (Waltz et al., 2011) en de groep die wel voldoende in staat om na een schuldhulpverleningstraject voldoende alles weer zelf te doen is krijgt vaardigheden en gedragsverandering aangeleerd. De KMG heeft het Lectoraat Leefomgeving in Tranisitie (LiT) van het Kenniscentrum NoorderRuimte van de Hanzehogeschool Groningen betrokken om de benodigde informatie middels onderzoek in kaart te brengen. In het voorliggend rapport staat een overzicht van literatuuronderzoek naar kwetsbare jongeren met schuldenproblematiek en een selectie van bestaande vormen van schuldhulpverlening die mogelijkheden bieden in de context van Midden-Groningen. Het rapport sluit af met een aantal algemene aanbevelingen voor secundaire en tertiaire preventie, waaronder monitoring.
Uit diverse onderzoeken (Serail, 2004; EIM, 2007; Serail en von Bergh, 2007; Ommeren van, e.a. 2009; Westhof e.a., 2011; Kerkhaerts en De Ruig, 2013) blijkt dat steeds meer Nederlandse huishoudens kampen met problematische schulden en dat deze het leven van deze huishoudens ernstig kunnen ontwrichten. Een beperkt deel van deze huishoudens komt terecht bij een door de overheid erkende professionele organisatie (Van Ommeren e.a. 2009) die het zogenaamde minnelijke traject aanbiedt. Het gaat hier om een traject waarin getracht wordt de schulden op vrijwillige basis en in samenspraak met schuldeisers te regelen. De resultaten van deze dienstverlening zijn echter beperkt. Dit komt door onder meer door het ontstaan van knelpunten met name in de eerste fases van het dienstverleningstraject, waardoor deze voortijdig beëindigd wordt (Jungmann, 2002; Bronsveld 2005; Oosten en Van Putten, 2007; Jungmann e.a., 2008 en Van Ommeren 2009). Dit onderzoek richt zich op deze eerste fases van het minnelijke traject, zoals dat wordt aangeboden door de kredietbank van de gemeente Rotterdam. Bij deze organisatie melden zich mensen die geen uitweg meer zien voor hun schulden. Zij hopen op een oplossing voor hun vaak problematische situatie. Voor de daar werkende dienstverlener is dit werk een alledaagse routine, een van de vele processen die de dienstverlener vanuit zijn specifieke functie uitvoert. De dienstverlener heeft veel meer zicht dan de klant op de complexe processen die zich binnen de organisatie, vaak achter de schermen, afspelen en bepaalt aan de hand van allerlei regels en voorschriften welke mogelijkheden er zijn voor de individuele klant. Het gaat er in deze studie met name om zicht te krijgen op de wereld van de klant en de wereld van de dienstverlener en op de aansluiting van deze twee werelden die allebei vorm geven aan de schuldhulpverlening bij de kredietbank in Rotterdam.
This text is structured as follows. Section 1 concerns the background to this public lecture: the fact that social participation is becoming increasingly important in our society. This is evident, for example, from the way we are evolving from a protective welfare state into an activational, participative society. This development has consequences for the social sector and therefore also for the professionals who work in it. Social work professionals are not necessarily expected to identify or solve participation problems; they are seen as intermediaries who enable citizens to take responsibility themselves. Social work professionals are therefore expected to provide the individual applicant with less direct support and to focus more on strengthening the social networks of people and the social contexts in which they find themselves. Section 2 connects sections 1 and 3, but may also be read independently. It is about the fact that social work professionals are not yet in the habit of providing systematic insight into the results of their actions, while policy makers, for example, are increasingly looking to them precisely for this. First of all, I set out the reasons why it is so important to make the products of their interventions more visible, not only to policy makers, but also to social work professionals themselves and to the customers/citizens who depend on them. Secondly, I set out how the results of social interventions can be made more visible than they are at present; and what research can contribute. In this, I advocate a change in thinking: from thinking in terms of the evidence to thinking in terms of the evident. This argument forms the basis of the type of research that is being taken up from within the research group. In section 3, I describe a number of research projects that will be conducted during my tenure. I also set out the main proposition of this address, which states that social work professionals should do more with the knowledge that peoples behaviour is determined to a significant degree by contexts. In particular, social contexts could play a bigger role in promoting citizen participation. At present, social work professionals normally intervene directly in peoples behaviour, such as with therapies for combating problem behaviour. Interventions in a broader, social, context are rare. Why is this? And couldnt citizen participation be more effectively promoted by these means than through direct behavioural interventions? I put forward four propositions in this regard, and explain each of them in reference to one of the current research projects within the research group. With this, in combination with the general outlines of the research presented in section 2, I hope to provide a clear and inspiring overview of the research that will be carried out within the research group in the coming years. Finally, in section 4, I will discuss the significance of the research group to the faculty of Society and Law at Hogeschool Utrecht University of Applied Sciences, and to parties outside of Hogeschool Utrecht University of Applied Sciences.
