Een aantal wijken binnen Haarlem Oost vallen onder de 40+ wijken, ook wel de Vogelaarwijken van Nederland genoemd. Uit de leefbarometer en de meer specifieke cijfers rond inkomensontwikkeling en arbeidsparticipatie blijkt dat wijken in Haarlem Oost langzaam maar zeker verder op achterstand raken ten opzichte van het Haarlemse gemiddelde. In het licht van deze ontwikkelingen is het van essentiële betekenis dat bewoners en ondernemers weer perspectief kunnen zien voor hun omgeving en voor zichzelf. Sociaaleconomische problematiek vraagt om een gerichte aanpak, een aanpak op strategisch niveau. Investeren in fysiekruimtelijke interventies wordt in deze studie gezien als voorwaarde voor de aanpak van die sociaaleconomische problematiek. Op basis van het verbeteren van de fysiek ruimtelijke condities en kwaliteit kan een belangrijke bijlage geleverd worden aan de versterking van het woon- en leefklimaat in de wijken. In deze studie wordt ten eerste een inventarisatie gemaakt van de reeds bestaande stedenbouwkundige kwaliteiten van Haarlem Oost en wordt aangegeven waar fysiek ruimtelijke conditie slecht zijn en interventies nodig zijn ten behoeve van nieuwe ontwikkelingen. Nieuwe ontwikkelingen die nodig zijn om weer perspectief te kunnen bieden aan de mensen die reeds in Haarlem Oost wonen en graag willen blijven wonen. Nieuwe ontwikkelingen voor mensen die hun onderneming een nieuwe impuls willen geven maar ook voor nieuwe bewoners en ondernemers die nodig zijn om nieuwe energie te bieden aan de omgeving. Nieuwe bewoners die kleur zullen geven aan de monocultuur van het naoorlogse gezinsleven dat niet meer past bij de gemêleerde en geïndividualiseerde maatschappij van vandaag de dag.
In deze studie wordt het stadsdeel Oost van Amsterdam onderzocht op de stand van zaken en mogelijkheden van waardecreatie en de wijze waarop dat wordt gefaciliteerd door de fysiek ruimtelijke kenmerken van dat stadsdeel in relatie tot andere delen. Amsterdam Oost is een stadsdeel van de stad Amsterdam dat vanaf 1875 stukje bij beetje is ontstaan en een stadsdeel van Amsterdam is geworden. Het begon in eerste instantie met de Oosterparkbuurt en de Dapperbuurt. Vanaf 1900 zijn de Transvaalbuurt en de Indische Buurt geplant en ontstaan. Watergraafsmeer is er later 1920) bijgekomen. In 2002 is IJburg begonnen met de aanleg en bouw. IJburg wordt ook wel aangeduid als "Nieuw Oost".
In deze studie wordt het stadsdeel Oost van Amsterdam onderzocht. Het krachtwijkonderzoek is een onderdeel van een reeks van projecten van de afgelopen 4 jaar vanuit het onderzoek van het lectoraat Meervoudig Intensief Ruimtegebruik, binnen het onderzoeksprogramma ‘De Stad’ Domein Techniek van de Hogeschool van Amsterdam. Op basis van de aanduiding ‘Vogelaarwijk’ zijn intensive investeringen en sociaal economische programma’s uit gezet voor het verbeteren van dat type wijken. Het is wonderlijk te kunnen spreken van vitale steden terwijl tegelijk delen van die steden onder de categorie krachtwijk vallen. Tegelijk is uit recent evaluatieonderzoek gebleken dat met name die sociaal-economische investeringen nauwelijks een duurzame verbetering hebben opgeleverd. Wij vinden dat geen onlogische conclusie daar wij er door ons onderzoek van overtuigd zijn dat deze wijken grote fysiek ruimtelijke tekortkomingen hebben waardoor deze wijken uiteindelijk tot krachtwijk zijn geworden.
Stadsdeel Schalkwijk in Zuidoost-Haarlem, telt relatief veel bewoners met een lage sociaal economische status en een migratieachtergrond, en scoort op verschillende gezondheidsparameters slechter dan de rest van Haarlem. Minder bewoners voldoen aan de beweegrichtlijnen, meer bewoners hebben overgewicht en 55% van de volwassenen in dit gebied heeft gevoelens van eenzaamheid. Om de gezondheidsverschillen in Haarlem te verkleinen worden preventieakkoorden op stadsdeelniveau gesloten waarvan het Preventieakkoord Schalkwijk de eerste is en als pilot dient voor de andere stadsdelen. In het kader van het preventieakkoord Schalkwijk zijn in 2021 de laagdrempelige wandelinterventies Kwiekroute Boerhaavewijk en Nationale Diabetes Challenge gestart om het beweeggedrag, de gezondheid en het welzijn te stimuleren. Deze interventies passen goed binnen het plan Heel Haarlem Wandelt, een recent gestart programma om wandelen in heel Haarlem te stimuleren. Beide interventies zijn geïmplementeerd en krijgen opvolging: er liggen plannen om nog twee Kwiekroutes aan te leggen en de Diabetes Challenge is een periodiek terugkerende interventie. Gemeente-, sport-, zorg- en welzijnsprofessionals die betrokken zijn bij Heel Haarlem Wandelt willen graag weten: 1) in welke mate en door wie de wandelinterventies in Schalkwijk gebruikt worden; 2) wat succes- en faalfactoren zijn voor gebruik van deze beweegstimuleringsinterventies in de openbare ruimte door betrokken professionals en bewoners; en 3) in hoeverre de juiste gemeentelijke en uitvoerende professionals bij deze interventies betrokken zijn en wat werkzame elementen zijn in hun integrale samenwerking. In dit project worden deze vragen samen met gemeente- en uitvoerend professionals uit de domeinen sport, openbare ruimte, gezondheid en welzijn beantwoord. Dit bevordert de integrale samenwerking bij het beweegvriendelijk inrichten van de openbare ruimte in Haarlem en levert kennis waarmee deze en vergelijkbare beweegstimuleringsinterventies verbeterd en succesvoller geïmplementeerd kunnen worden. Daarnaast creëren we met dit project draagvlak om (soort)gelijke interventies op meerdere plekken in Haarlem te implementeren.
