In 2006 en 2007 is door alle hbo-theologie instellingen een grootschalig onderzoek gedaan naar de afgestudeerden van de afgelopen 3 jaargangen. Dit onderzoek, het eerste in zijn soort, levert tal van gegevens over loopbaanperspectief, werkbeleving, spiritualiteit en nascholingsbehoefte van afgestudeerde hbo-theologen. De lezing geeft een samenvatting van het onderzoek en levert ideeën voor de verbetering van de positie van de hbo-theoloog.
MULTIFILE
De hoofdvraag van het lectoraat Geloven in Context zoals geformuleerd in het onderzoeksplan luidt: "Op welke wijze kan de hbo-theoloog als startende professional de effecten van een veranderende culturele context verbinden met zijn beroepsidentiteit en professionele handelen?". In relatie tot deze hoofdvraag is een zestal deelvragen geformuleerd. Dit deelrapport biedt antwoord op de deelvragen 5a en 5b van het onderzoeksplan: 5a) Op welke wijze ervaren hbo-theologen in onderscheiden beroepsdomeinen hun beroepsidentiteit en hoe waarderen zij deze? 5b) In hoeverre ervaren hbo-theologen in onderscheiden beroepsdomeinen een discrepantie tussen beleefde en geleefde beroepsidentiteit? Drie hoofdthema’s blijken impact te hebben op de beleving van beroepsidentiteit: de worsteling met de hermeneutische competentie, het verschil in geloofsbeleving tussen de professionals en de mensen waar zij mee werken (hetzij leerlingen of gemeenteleden) en hun eigen positie binnen de organisatie waarin ze werkzaam zijn. Deze rapportage biedt een uitgebreide beschrijving van dit deelonderzoek en de belangrijkste resultaten, conclusies en aanbevelingen voor de opleidingen en het werkveld.
Sinds november 2014 doet het lectoraat Geloven in Context van de Academie Theologie in de CHE onderzoek naar de steeds complexere plaats van de hbo-theoloog in de hedendaagse samenleving en kerk. Als eerste opbrengst van het onderzoek verscheen in juni 2016 de essaybundel Grensgangers: Pendelen tussen geloof en cultuur (Erwich en Praamsma, 2016). Om de eerste resultaten uit de essays te verrijken en verdiepen werden zes groepsinterviews georganiseerd met professionals uit de verschillende werkgebieden van de hbo-theoloog: Missionaire Presentie, Pastoraal werk/Geestelijke Verzorging, Gemeente Opbouw, Voorganger, Leraar Godsdienst & Levensbeschouwing (GL) en ten slotte een externe groep beleidsmakers. Deze focusgroepen hebben geleid tot de volgende conclusies. Allereerst wordt geconcludeerd dat de ontwikkelingen uit Grensgangers grotendeels overeenkomen met de praktijkervaringen van de professionals, hoewel ze hier en daar worden aangevuld of genuanceerd. Ook kunnen we concluderen dat de grote trends zoals individualisering, diversiteit en pluraliteit in alle domeinen gevoeld worden hoewel ze zich per domein soms in verschillende gedaanten manifesteren. Ten tweede wordt een rode draad zichtbaar: alle profielen worstelen op hun eigen manier met de spanningsvolle verhouding tussen het binnen- en buitenperspectief. Het lijkt erop dat de hbo-theoloog zich steeds meer buiten de kerk beweegt, maar hiervoor is het cruciaal dat hij/zij ook de gemeenschap binnen de kerk in beweging kan zetten en kan toerusten. De hbo-theoloog van de toekomst is dan ook een proactieve, zelfstandig functionerende verbinder: een hermeneut die doorkneed is in veranderingsprocessen van individuen en groepen, die zowel de eigen groep als de samenleving en cultuur met behoud van kritische distantie kan analyseren, vormen en toerusten en die door-en-door bedreven is in het verbinden van het verhaal van God met het verhaal van mensen en andersom. Dit vraagt van de hbo-theoloog dat zij op een open wijze, met veel geduld en wijsheid, en vooral met een grondige kennis van de eigen religieuze traditie en de cultuur, op een creatieve en voortvarende manier naar buiten zal moeten treden.
