Zoekresultaten

Business spiritualiteit daagt religies uit

Scholen van spiritualiteit zijn heel ‘bruikbare’ instrumenten om onze ziel op het werk te ontwikkelen en te voeden. Dit artikel pleit daarom voor een waarderende houding ten aanzien van scholen van spiritualiteit.

Hedendaagse spiritualiteit in het werk

De laatste jaren bloeit er in bedrijven een gevarieerde spirituele praktijk op: meditatietrainingen, stiltekamers, gebedsgroepen, neurolinguïstisch programmeren, bedrijfsopstellingen, coaching op levensloop- en loopbaanvraagstukken, sensitivitytrainingen en ‘passie in je werk’. De link tussen werk, zelfontplooiing, het transcendente en zingeving wordt hierin expliciet gelegd. In deze bijdrage wil ik allereerst de kenmerken van hedendaagse spiritualiteit bespreken. Daarna zal ik aan de hand van drie voorbeelden (bedrijfsopstellingen, de ‘bedrijfsreading’ en de ‘inspiratievilla’ van een energieleverancier) de hedendaagse spirituele praktijk in bedrijven kenschetsen. Ten slotte laat ik zien dat deze sensitiviteit voor zingeving de christelijke traditie veel kansen biedt.

Speelruimte : Spiritualiteit in het werk tussen willen en moeten

Arbeid laat zich eenvoudig definiëren als het verrichten van inspanning om een doel te bereiken. Met deze omschrijving wordt direct de intrinsieke spanning duidelijk die met alle arbeid gegeven is: men wil iets (een doel bereiken) en daarvoor moet men iets (inspanning verrichten). In dit artikel wordt de verhouding tussen willen en moeten in het werk nader verkend, en meer specifiek wordt de vraag gesteld naar de rol die spiritualiteit kan vervullen in het omgaan daarmee. In veel moderne, min of meer populairwetenschappelijke publicaties is dit geen vraag meer. Spiritualiteit lijkt daarin veeleer het antwoord te zijn om de spanning tussen willen en moeten op te heffen: alle kaarten worden op de pool van het willen gezet. In ‘Werken vanuit je hart’ beschrijft Chang bijvoorbeeld hoe wij diep van binnen, in ons hart, de kracht kunnen vinden om te realiseren waar we op hopen en van dromen. Op grond daarvan werkt hij een stappenplan uit voor passie en succes. Csikszentmihalyi heeft, voortbordurend op de inzichten van Maslow met betrekking tot de piekervaring, zeer tot de verbeelding sprekend onderzoek gedaan naar de Flow in zaken. De gedachten achter deze publicaties gaan terug op de overtuiging dat wie verbinding weet te maken met zijn diepste verlangens en drijfveren, met zijn diepste willen dus, werkelijk geluk in het werk kan vinden. Dat klinkt als een religieuze zij het niet-godsdienstige belofte. Spiritualiteit is lange tijd overigens juist verbonden geweest met de andere pool in het spanningsveld van willen en moeten. In de gereformeerd-protestantse traditie waren de wekelijkse catechismuspreken bijvoorbeeld een aanknopingspunt om te wijzen op de plicht tot arbeid: ‘Zes dagen zult gij werken!’ Arbeid werd gezien als roeping en het beroep als goddelijke plicht.

‘Ik ben niet iemand die dat zou vragen, nee’

In Nederland verblijven ruim 18000 jongeren in voorzieningen voor vrijwillige residentiële jeugdhulp. Uit eerder onderzoek blijkt dat meerdere van deze jongeren bij tegenslag en verdriet een hulpbron vinden in een religieuze of spirituele overtuiging, maar dat hiervoor in mentorgesprekken nauwelijks aandacht is. In deze bijdrage wordt verslag gedaan van een onderzoek naar de wijze waarop pedagogisch medewerkers met adolescenten binnen de residentiële jeugdhulp afstemmen op de mogelijkheid dat religie of spiritualiteit in hun leven een rol speelt. Het betreft een kwalitatief onderzoek op grond van half open interviews in vier instellingen voor residentiële jeugdhulp in verschillende delen van het land. Er zijn in totaal eenentwintig pedagogisch medewerkers en dertien jongeren geïnterviewd. De conclusie van dit onderzoek is dat de levensbeschouwing van de pedagogisch medewerker (diens persoonlijke visie op de betekenis en waarde van het leven) bepalend is voor de vraag of en hoe de religie of spiritualiteit van de jongere ter sprake komt. Er is sprake is van beperkte levensbeschouwelijke sensitiviteit bij pedagogisch medewerkers. Daarnaast hebben pedagogisch medewerkers én jongeren geen eenduidig beeld van de aard en het doel van mentorgesprekken. De aanbevelingen richten zich op bezinning op de aard van mentorschap en het bevorderen van levensbeschouwelijke sensitiviteit bij pedagogisch medewerkers.

Moderne technologie als metafoor

Excerpt van de oratie van prof. dr. G. van der Laan als lector aan de Fontys hogescholen te Eindhoven (sociaal werk).

Spiritualiteit en zingeving in de gezondheidszorg