Werk je aan praktijkgericht onderzoek, dan kun je er niet omheen: de praktijk dus. Op een learning community of field lab komen onderzoek en onderwijs samen.
Josien Engel, senior onderzoeker en docent aan de Hogeschool Utrecht (lectoraat beroepsonderwijs, Master Innovatie in Zorg en Welzijn en Zorg Innovatie Centra in het Antonius Ziekenhuis/opleiding Verpleegkundige), werkt dagelijks met en in Learning Communites. Vanuit de ontwerplens kijkt ze mee: hoe kun je zo’n leer-werkomgeving maximaal benutten? Ze geeft in dit artikel vier tips om een succesvolle learning community te creëren.
Engel: “Het ontwerp van de learning community start altijd met kijken door de ‘ontwerpbril’. In welk ontwikkelstadium ook, er is altijd ruimte om te sleutelen aan de basis. Bekijk het ontwerp vanuit alle perspectieven: inhoudelijk, sociaal, ruimtelijk, instrumenteel en tijdelijk. Beantwoord dus vragen als: waarom komen we eigenlijk samen, hoe creëren we een wisselwerking tussen verschillende partijen? Ook de fysieke locatie – het ruimtelijke aspect – is belangrijk bij een learning community.”
Fotoslider: Materiaal dat gebruikt wordt tijdens de ontwerpsessies. Bron: Hogeschool Utrecht.
“Het werkt goed als één persoon een sleutelrol heeft in de learning community. Deze persoon fungeert als verbinder. Het is dus belangrijk dat diegene toegang heeft tot de buurt en belanghebbende partijen van de community. Bijvoorbeeld iemand zoals Rosalie bij PREVENT: zij is op wijkniveau actief, kent dus het netwerk en kan zo het proces aanjagen. Ze is de schakel tussen alle partijen. ”
“Je hebt overal grenzen: van personen, beroepen, domeinen en organisaties. In een learning community streef je grensoverstijgend samenwerken en leren. Door de grenzen juist te benutten, kan je leren van elkaars expertise en kennis. Iedereen wordt gestimuleerd om ervaringen uit te wisselen en te kijken waar overeenkomsten en verschillen zitten. Door daarop te reflecteren kom je tot nieuwe inzichten waar je anders misschien niet op gekomen was. Daarom is het ook goed om activiteiten te ontwikkelen waarbij mensen inzicht krijgen in elkaars rol en meerwaarde.”
Alles komt samen: SPRONG PREVENT. Voor SPRONG-groep PREVENT werkte Josien mee aan de inrichting en doorontwikkeling van field labs. Josien: “Hier zag je deze vijf tips in uitvoering. Zo keken we naar het ruimtelijke aspect. Voor het ene fieldlab bleek de bibliotheek een mooie locatie, terwijl voor het andere field lab een buurtcentrum of online platform als passende locatie werd gekozen. Ook bevorderden we de interprofessionele samenwerking door fieldlabbijeenkomsten te organiseren waar direct betrokkenen zoals docenten, studenten en zorg-welzijnprofessionals hun ervaringen uitwisselden. Binnen SPRONG PREVENT begeleidde Josien de deelnemende fieldlabs aan de hand van het model van Ilya Zitter (zie verderop in dit artikel). Via dit model konden fieldlabs, onder begeleiding van Josien, een blauwdruk maken om inzicht te krijgen in hun fieldlab en de doorontwikkeling daarvan.”
Samen leren begint natuurlijk bij samen doen. Engel: “Organiseer activiteiten die interactie in de community stimuleren. Start bij het door alle betrokkenen gedeelde vraagstuk. Kijk van daaruit: welke individuele belangen raken het gemeenschappelijke vraagstuk en ambitie daaromtrent? Organiseer dan inhoudelijke activiteiten die het leerproces van experimenteren ontlokken. Zo kom je samen tot innovatie.”
“Creëer een succesvolle learning community met dit model. Blijf kijken naar aanpassingen die je wilt doen vanuit de ontwerpperspectieven én werk met een kernpersoon die zorg draagt voor veiligheid als basis voor samen leren.” Vanuit de Hogeschool Utrecht heeft Ilya Zitter, in samenwerking met collega’s van alle kenniscentra, een model ontwikkeld: het zogenoemde ‘conceptueel model voor missiegedreven omgevingen’. Zij vertelt meer over het opzetten, beheren en ontwikkelen van learning communities en field labs. Je vindt het model hier:
DOWNLOAD Missiegedreven omgevingen. Een conceptueel model van de Kenniscentra van Hogeschool Utrecht
Dit Living lab staat in teken van het bevorderen van sport en bewegen voor bewoners waarvoor het sportaanbod nu niet voldoende of moeilijk te bereiken is. Het project is hierbij opgedeeld in drie deelprojecten, waar we voor elke specifieke doelgroep (40-65 jaar) een werkwijze ontwikkelen om een duurzame samenwerking op te zetten.DoelHet overkoepelende doel is bewoners uit de doelgroep naar beweging en sporten toe te leiden. Door middel van design thinking methoden borduren we voort op de geïdentificeerde oplossingsrichtingen in fase 1. Deelproject 1: Het bouwen aan een groeiend platform waarin sportaanbieders en sporten gekoppeld worden en zo een flexibel sportaanbod te creëren. Verder willen we inzicht krijgen in wat er nodig is om de al werkende – sportplanner – app beter aan te laten sluiten bij haar gebruikers.Deelproject 2: Het opzetten van een duurzaam sportmaatjesproject voor mensen met een beperking (fysiek, verstandelijk of door bijvoorbeeld long COVID) in samenwerking met HU-studenten, de buurtsportcoach aangepast sporten en minimaal één werkplaatsdocent van de HU met als doel de sportdeelname voor deze doelgroep te vergroten.Deelproject 3: Het verbinden van de hulpvraag met het beweegaanbod verbinden en daarmee aan te sluiten op de behoeften van deze doelgroep. Bewegen wordt ingezet als middel en door een inclusief co-design ontwerpproces zal dit aanbod passend gemaakt worden. Het bereiken van de doelgroep en het uitvoeren van kleine pilots staat centraal. Resultaten uit de eerste faseDe behoefte van de doelgroep (40-65 jaar) op het gebied van bewegen en gezondheid is in kaart gebracht.Er is inzicht verkregen in de complexiteit van de doelgroep met de uitkomst dat het belangrijk is oog te hebben voor de verschillende subgroepen binnen de doelgroep.Er zijn drie deelprojecten opgezet aan de hand van deze subgroepen; de sporter met behoefte aan een flexibel sportaanbod, de sporter met een fysieke beperking en de groep waar een zodanige complexe hulpvraag speelt dat sport kan worden ingezet als middel ter bevordering van het welzijn van deze groep.Er is een nieuw netwerk ontstaan waarin de nadruk ligt op inwonerparticipatie. Looptijd31 december 2019 - 01 februari 2022 AanpakIn het Living Lab zal gewerkt gaan worden met de Design thinking methode. Ook zullen ervaringsdeskundigen op het gebied van eenzaamheid en een verbeterde leefstijl ingezet worden. Het levert een kruisbestuiving op tussen dorpsteams, buurtsportcoaches, en (ervaringsdeskundige) inwoners. Relevantie van het projectDit project zal vernieuwend zijn voor beleidsmedewerkers, social workers en sportprofessionals die zich bezig houden met de onderwerpen gezondheidsbevordering en preventie. Ook past het op een nieuwe wijze ervaringsdeskundigen toe in het outreachend werken. CofinancieringDit project ontvangt een cofinanciering van ZonMw.Update 16-05-2024
